بررسى معناى قضا و قدر

پيش از آن كه به بيان حقيقت قضا و قدر ومعانى مختلف آن از نظر قرآن و احاديث اسلامى و مقتضاى اصول فلسفى بپردازيم، شايسته است كه معناى اين دو لفظ را از نظر عرف و لغت عرب روشن سازيم.

لفظ «قضا>» در قرآن در معانى مختلفى «در عين حال نزديك به هم>» به كار رفته است، حتى استاد كلام شيعه مرحوم «شيخ مفيد>» ادعا كرده است كه لفظ مزبور در قرآن در معانى گوناگونى مانند: «امر و ايجاب>»، «اعلام و اخبار>»، «تمام و فراغ>»، «حكم و داورى>» استعمال گرديده است و براى هر يك از اين معانى با آيه اى استدلال نموده است[1] كه نقل و توضيح آنها به طول مى انجامد.

برخى گام را فراتر نهاده و براى لفظ ياد شده، ده معنا نقل نموده و براى هر يك با آيه اى نيز استشهاد كرده است[2] مرحوم علامه حلّى در شرح تجريد براى اين لفظ سه معنا يادآور شده است.[3]

فعلاً شماره مواردى كه اين لفظ در آنها به كار مى رود براى ما مطرح نيست بلكه مهم آن است كه بدانيم حقيقت و روح همه اين