يكى از وسايل امتحان خدا، همان سختى ها و كمبود ميوه ها و ارزاق است وانسان در آغاز كار با خود مى انديشد كه هدف از اين كمبودها و دشوارى ها و به تعبير قرآن (البأساء والضرّاء)چيست؟ ولى پس از انديشه در مثال ياد شده «آهن در دل كوره» در مى يابد كه اين نوع مسايل، شخصيت ساز واستقامت آفرين است.بسان درختى كه در دل بيابان هاى سوزان و بادهاى داغ قرار مى گيرد. به طور مسلم چنين درختى در مقابل ناملايمات مقاومت خاصى پيدا مى كند در حالى كه درخت لب جويبار از مقاومت اندكى برخوردار است و در برابر تشنگى و خشك سالى و بادهاى ويرانگر، مقاومت و توانايى زيادى ندارد.

انسان مورد امتحان قرار گرفته و فشار ديده، آن چنان راه زندگى را مى آموزد كه مشكلات براى او به صورت امر عادى در مى آيد و براى ادامه ى زندگى، فكر و انديشه خود را به كار مى اندازد و براى رهايى خود، چاره اى مى انديشد و كمالى را كه قبلاً به صورت زمينه در دل او وجود داشت به فعليت كامل مى رساند.

البته انكار نمى كنيم كه امتحان براى همه ى افراد مفيد و سودمند نيست و همگان پيروزمندانه از آن بيرون نمى آيند; بلكه مى گوييم امتحان در زمينه هاى مساعد، مايه بالا رفتن كمالات و معرف روحيات نهفته انسان مى گردد.

قرآن به اين انگيزه در اين آيه ياد مى كند:

(...وَلِيَبْتَلِى اللّهُ ما فى صُدُورِكُم و لِيُمَحِّصَ ما فى قُلوبكُمْ وَ اللّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ) .[1]