در جهان بينى «ماركسيسم» منشأ حيات عقلى جامعه و ريشه افكار اجتماعى و نظريات سياسى، همان شرايط اقتصادى جامعه است و شرايط اقتصادى جامعه آفرينشگر اين افكار و نظريات و آرا است.

در فلسفه ماركس، طبيعت و هستى جهان، و جامعه مادى انسانى، به صورت مستقل و جدا از ادراك و فكر و ذهن انسان وجود دارند و در حقيقت عنصر نخست بشمار مى روند، و ادراك و فكرانعكاسى از جهان مادى اعم از طبيعت و جامعه است از اين جهت حيات فكرى جامعه را فرعى از طبيعت و جامعه دانسته و آن را عنصر دوم مى نامند.

اگر در دوره هاى مختلف تاريخ، افكار و نظريات مختلفى وجود داشته است، بايد ريشه اين اختلاف را در شرايط اقتصادى جامعه و ادوار مختلف آن، جستجو نمود.

از اين جهت پيوسته بشر در نظامات مختلف با افكار و نظريات گوناگون روبرو بوده است در نظام بردگى يك نوع افكار و نظريات بروز مى كرد، در حالى كه در نظام فئودالى، آراى ديگرى خودنمايى مى نمود و در نظام سرمايه دارى، نوع سومى خود را نشان مى داد، و اختلاف اين آرا و افكار، يك ريشه بيش ندارد و آن اختلاف زير بنا يعنى شرايط مختلف زندگى مادى و ادوار مختلف تحول جامعه است.

و به عبارت روشن تر: موجوديت مادى و شرايط زندگى مادى جامعه است