را به آن سفارش مى كند، شايد پرهيزكارى را پيشه كنيد».

شايسته توجه است كه اين آيه (كه ما را به پيمودن فقط يك راه دعوت مى كند و از پيروى از راه هاى ديگر باز مى دارد)، پس از ده فرمان كه مربوط به عقيده و شريعت است، وارد شده است. ده فرمانى كه عناوين آن ها به صورت ياد شده در زير است:

1. يكتاپرست باشيد، 2. به پدر و مادر نيكى كنيد، 3. فرزدان را از ترس فقر نكشيد، 4. به كارهاى زشت نزديك نشويد، 5. كسى را مكشيد مگر به حق، 6. به مال يتيم جز به بهترين صورت نزديك نگرديد، 7. حق پيمانه و وزن را به عدالت ادا كنيد، 8. هيچكس را جز به مقدار توانايى تكليف نمى كنيم، 9. هرگاه سخنى گفتيد، عدالت را رعايت كنيد، 10. به پيمانى كه با خدا بسته ايد وفادار باشيد.

پس از اين ده فرمان كه بخشى مربوط به عقيده و معظم آن ها مربوط به زندگى دنيوى است، قرآن يادآور مى شود كه فقط از اين صراط (راه روشن) پيروى كنيد.

هرگاه بنا باشد اسلام در باورها و مناسك عبادى خلاصه گردد ديگر اين ده فرمان و ده ها فرمان ديگر، براى چه تشريع و تنظيم گرديده و دعوت به پيروى از آن ها چه مفهومى دارد؟

ما به عنوان اختصار به نمونه هاى كوچكى از قرآن اشاره كرديم والاّل بررسى آيات قرآن مربوط به مسائل سياسى و اجتماعى و اقتصادى و اخلاقى، حاكى از آن است كه وحى الهى از افق بالا براى كليه شئون زندگى بشر برنامه ريزى كرده است.

نگاه اجمالى به كتاب هاى فقهى به روشنى مى رساند كه اسلام پيوسته در صحنه است و آن چنان نيست كه فقط رابطه شخصى اناسن را با خدا در نظر بگيرد بلكه او درباره معاملات و روابط زناشويى و قضاوت و داورى، اقتصاد و سياست،