مصداق قابل تعريف جز آن چه در ذهن انسان بدان بخشيده، نداشته است. در عين حالى كه ارايه ى تعريفى عينى از آزادى امكان نداشت، اما تعاريف متعددى از آن عرضه مى شد. بى شك مفهوم آزادى همچنين موضوع آثار ادبى برجسته و گسترده اى قرار گرفته اهست. كوشش ها براى تعريف آزادى انسانى، از لحاظ فنى ناموفق بوده است و هميشه ناموفق خواهد بود».[1]

از نظر ما اشكال عدم دست يابى بر تعريف واحد، اختلاف جهان بينى ها است كه در ميان فلاسفه مشاهده مى شود. هم اكنون (پس از نكات هفت گانه ى مذكور) به تشريح آن مى پردازيم:

در تعريف پديده هاى طبيعى، مى توان به تعريف يكسانى كه مورد پذيرش تمام گروه ها قرار گيرد دست يافت، مثلا آب و نمك دو پديده ى طبيعى م يباشند و مى توان هر دو را به نوعى معرفى كرد كه الهى و مادى در برابر آن يكسان باشند، زيرا هر دو از يك واقعيت خارجى برخوردار كه هستند ذهن و انديشه در واقعيت بخشيدن به آن، تأثيرى ندارد.

امّا مفهوم آزادى، يك مفهوم اجتماعى ـ سياسى آن هم مربوط به زندگى فردى و اجتماعى انسان مى باشد. اگر در شناخت انسان اختلاف نظر باشد، و به اصطلاح درباره ى او دو نوع جهان بينى داشته باشيم، هرگز ممكن نيست به تعريف واحدى كه مورد پذيرش تمام صاحب نظران باشد، دست يافت.

در جهان بينى الهى، انسان مخلوق موجود برترى است كه او را پديد آورده و