و تأثير گذارى عوامل حتى اراده خود را در آن آموزه ها محكوم مى كنند.

پيامر اسلام روزى براى كارى به مغازه آهنگر رومى سرى زد و دقايقى در آن جا نشست، مشركان قريش او را متهم به اخذ وحى از او كردند، وحى فرود آمد، و اين تهمت را زد و فرمود:

(و لقد نعلم انّهم يقولون انّما يعلّمه بشر لسان الّذى يلحدون اليه أعجمى و هذا لسان عربىٌ مبين) (نحل / 103)

به خوبى مى دانيم آنان مى گويند جز اين نيست كه بشرى به او بياموزد، بگو زبان كسى كه اين آموزش را به او نسبت مى دهيد عربى نيست و قرآن به زبان عربى است.

سرانجام قرآن پيامبر را چنين تعريف مى كند:

(قل نزّله روح القدس من ربّك بالحقّ ليثبت الّذين آمنوا و هدى و بشرى للمسلمين) (نحل / 102).

بگو روح القدس قرآن را از طرف پروردگارت به حق فرود آورده است تا كسانى كه ايمان آورده اند استوار گرداند و برا يمسلمانان هدايت و بشارتى باشد».

با چنين بيانات قاطع، چگونه درباره كتاب پيامبران قضاوت كنيم و بگوييم مخلوق، عوامل حاكم بر زندگى آن ها است.

تا اين جا با اصل تفسير و نقدهاى شكننده آن آشنا شديم، اكنون به تحليل دو تمثيل مى رسيم كه طرفداران پلوراليزم از آن بهره مى گيرند.

1. تمثيلى كه در مثنوى آمده و جان هيك آن را با تصرفى نقل كرده است، مى گويد: