هرمنوتيك[1]

«هرمنوتيك» واژه اى يونانى است و به معنى «هنر تفسير» يا «تفسير متن» مى باشد. گاهى گفته مى شود اين واژه از نظر ريشه ى لغوى با «هرمس» پيامبرِ خدايان، بى ارتباط نيست. و در حقيقت «مفسر» كار «هرمس» را انجام مى دهد و مى كوشد تا هرگونه معناى سخن را كشف كند، همان گونه كه هرمس پيام آور و مفسر پيام خدايان بود.

تفسير متن خواه متن دينى و يا تاريخى و يا علمى، واقعيتى است كه ابعاد سه گانه دارد:

الف: متنى كه در اختيار مفسر قرار دارد.

ب: مقصدى كه نويسنده ى متن آن را تعقيب مى كند.

ج: مفسرى كه مى خواهد با ابزار و ادوات خاص به تفسير آن بپردازد.

و هنر مفسر اين است: از روش هاى صحيح براى فهم كامل متن كمك بگيرد و از اين طريق به مقصد و يا مقاصد نويسنده برسد.

از اين جهت مى بينيم برخى از غربيان مانند «اگوست ولف»[2] آن را به معنى علم به قواعدِ كشف انديشه ى مؤلف و گوينده به كار برده است. و «شلاير ماخر»[3](1768 ـ 1834) آن را به مثابه روش جهت جلوگيرى از خط بدفهمى يا سوء فهم