مكتب علمى امام جواد(عليه السلام)

مى دانيم كه يكى از ابعاد بزرگ زندگى ائمه ما، بعد فرهنگى آن است. اين پيشوايان بزرگ هركدام در عصر خود فعاليت فرهنگى داشته، در مكتب خويش شاگردانى تربيت مى كردند و علوم و دانش هاى خود را توسط آنان در جامعه منتشر مى كردند، اما شرائط اجتماعى و سياسى زمان آنان يكسان نبوده است، مثلاً در زمان امام باقر و امام صادق(عليهما السلام) (به شرحى كه درسيره آنان نوشتيم)، شرائط اجتماعى مساعد بود و به همين جهت ديديم كه تعداد شاگردان و راويان حضرت صادق(عليه السلام)بالغ بر چهار هزار نفر مى شد، ولى از دوره امامجواد تا امام عسكرى(عليهما السلام) به دليل فشارهاى سياسى و كنترلِ شديدِ فعاليتآنان از طرف دربار خلافـت، شـعاع فعـاليت آنان بسـيار محدود بود و از اين نظر تعداد راويان و پرورش يافتگان مكتب آنان نسبت به زمان حضرت صادق(عليه السلام)، كاهش بسيار چشم گيرى را نشان مى دهد. بنابر اين اگر مى خوانيم كه تعداد راويان و اصحاب حضرت جواد(عليه السلام) قريب صد و ده نفر بوده اند[1] و جمعاً 250 حديث از آن حضرت نقل شده[2]، نبايد تعجب كنيم، زيرا از يك سو، آن حضرت شديداً تحت مراقبت و كنترل سياسى بود و از طرف ديگر، زود به شهادت رسيد و به اتفاق دانشمندان بيش از بيست و پنج سال عمر نكرد!