نکته‌ها

نسخ و تکامل:

نسخ بعضی از احکام شریعت گذشته به وسیله شریعت آینده مصداق تکامل است شاگرد چون به کلاس دوم وارد می‌شود معلم نمی‌گوید: آنچه در کلاس اول خواندی دروغ بود، بلکه می‌گوید: آنچه خوانده‌ای برایت کافی نیست، من مطالب دیگری به تو خواهم آموخت، پیامبران همچون معلمان کلاسها و شریعتها همچون کتابها هستند.
آری در اثر پیشرفت زمان و گسترش آن و از یاد رفتن شریعت‌های گذشته لازم می‌شود پیامبر دیگری آید و احکام جامعتری که با احتیاج روز مطابق باشد وضع شود لذا است که قرآن فرموده: لِکُلِّ أَجَلٍ کِتابٌ رعد/ 38 برای هر مدت شریعتی و کتابی هست. و نیز فرموده: نَأْتِ بِخَیْرٍ مِنْها در صورت نسخ، حکمی بهتر و جامعتر از گذشته می‌آوریم.
نسخ در قرآن:
ابو جعفر نحاس، و حافظ مظفر فارسی و دیگران درباره ناسخ و منسوخ در قرآن، کتاب مستقل نوشته و صد و سی و هشت آیه نقل کرده‌اند که آیات دیگری آنها را نسخ کرده است. ولی ادعای نسخ از امثال قتاده، عکرمه، عطار و ابن عباس است که اعتنایی به قول آنها نیست و از ساحت مقدس قرآن بدور است و حتی کار را به جایی رسانده‌اند که چون میان دو آیه به نظرشان منافات آمده، فورا یکی را ناسخ دیگری را منسوخ دانسته‌اند.