6.اسماعيليه

«اسماعيليه»به امامت شش امام اول شيعيان اثنى عشرى معتقد بودند؛امّا پس از امام صادق عليه السّلام بزرگ‌ترين فرزند او اسماعيل،يا فرزند او محمد را به امامت پذيرفتند.اسماعيل بزرگ‌ترين فرزند امام صادق عليه السّلام و مورد علاقۀ آن حضرت بود.

اگرچه از بعضى روايات،خلاف اين به دست مى‌آيد؛ولى دانشمندان شيعه او را بزرگ داشته و از وى به نيكى ياد كرده‌اند.به نظر شيخ طوسى رحمه اللّه او جزو رجال امام صادق عليه السّلام و اصحاب ايشان است.

با توجه به علاقۀ امام صادق عليه السّلام به اسماعيل،او مردى جليل القدر بوده است.

ريشۀ پيدايش اسماعيليه،شايد در اين نكته نهفته باشد كه اسماعيل فرزند ارشد امام صادق عليه السّلام، مورد احترام آن حضرت بود؛به همين دليل برخى مى‌پنداشتند پس از امام صادق عليه السّلام او به امامت خواهد رسيد.امّا اسماعيل در زمان حيات امام ششم،از دنيا رفت و آن حضرت شيعيان را بر مرگ پسر گواه گرفت و جنازۀ او را به صورت آشكار تشييع و دفن كرد.

پس از شهادت امام صادق عليه السّلام گروهى از اسماعيليه،مرگ اسماعيل را در زمان آن حضرت انكار كرده و او را امام قائم دانستند كه روزى رجعت خواهد كرد و جهان را از عدل و داد پر خواهد ساخت.

اينان مراسم تشييع جنازۀ اسماعيل از طرف پدر را براى حفظ جان او تفسير كردند.نوبختى اين گروه را«اسماعيليه خالصه»مى‌نامد. [1]

شيخ مفيد قدّس سرّه درباره او مى‌گويد:اسماعيل بزرگ‌ترين پسر امام صادق عليه السّلام بود و امام او را بسيار دوست داشت و نسبت به او بيش از ديگران نيكى و محبت مى‌كرد؛ولى اسماعيل در زمان حيات پدر در«عريض»(دره‌اى در نزديكى مدينه)از دنيا رفت.مردم جنازه‌اش را به مدينه نزد امام صادق عليه السّلام آوردند و در قبرستان بقيع دفن كردند.روايت شده است:حضرت در مرگ او بسيار بى‌تابى مى‌كرد؛به گونه‌اى كه با پاى برهنه و بى‌ردا،به دنبال تابوت او مى‌رفت.همچنين دستور فرمود:تابوت او را پيش از دفن،چندين‌بار به زمين نهادند و هربار حضرت مى‌آمد و پارچه از روى صورتش برمى‌داشت و در روى او نگاه مى‌كرد.مقصود امام عليه السّلام از اين كار اين بود كه مرگ او را پيش چشم آنان-كه گمان امامت و جانشينى او را داشتند-قطعى كند و شبهه آنان را دربارۀ زنده بودنش،برطرف سازد و به آنها