در شب يا روز قبل قابل رؤيت بوده و به جهتى مثلاً ابرى بودن هوا، ديده نشده، و در شب بعد ماه طوق داشته باشد آن شب، شب دوم به حساب مى‌آيد، ولى اگر يقين داشته باشيم كه در شب و روز قبل چنانچه هوا صاف هم مى‌بود امكان رؤيت ماه نبوده، طوق داشتن ماه در شب بعد، كفايت نمى‌كند.

[مسأله 1734 اگر اول ماه رمضان براى كسى ثابت نشود]

مسأله 1734 اگر اول ماه رمضان براى كسى ثابت نشود (1) و روزه نگيرد، چنانچه دو مرد عادل بگويند كه شب پيش ماه را ديده‌ايم (2) بايد روزۀ آن روز را قضا نمايد (3) .

(1) مكارم: روزه واجب نيست، ولى اگر بعداً ثابت شود كه آن روزى را كه روزه نگرفته اوّل ماه بوده بايد آن را قضا كند.

(2) خوئى، سيستانى، بهجت، تبريزى، زنجانى: چنانچه بعد ثابت شود كه شب پيش اول ماه بوده. .

(3) تبريزى: و چنانچه در اثناء روز ثابت شود بايد بقيه روز را امساك كند و بعد از رمضان قضا نمايد.

[مسأله 1735 اگر در شهرى اول ماه ثابت شود]

مسأله 1735 اگر در شهرى اول ماه ثابت شود، براى مردم شهر ديگر فايده ندارد، مگر آن دو شهر با هم نزديك باشند، يا انسان بداند كه افق آنها يكى است (1) .

(1) گلپايگانى: يا در شهرى كه ديده شده آفتاب زودتر از شهر خودش غروب كند.

اراكى: يا شهرى كه ماه در آن ديده شده است در شرق آن شهر باشد.

زنجانى: يا در شرق، ثابت شود.

خوئى، تبريزى: مسأله اگر در شهرى اول ماه ثابت شود، در شهرهاى ديگر چه دور باشند چه نزديك، چه در افق متحد باشند يا نه، نيز ثابت مى‌شود در صورتى كه در شب مشترك باشند و لو به اين كه اول شب يكى آخر شب ديگرى باشد.

نورى: همين قدر كه در شب بودن آن شب، مثل مكه و كراچى يا لندن و كابل، نه مثل تهران و واشنگتن؛ اشتراك داشته باشند ثابت مى‌شود.

سيستانى: مسأله اگر در شهرى اول ماه ثابت شود، در شهرهاى ديگر كه در افق با او متّحد مى‌باشند، اول ماه نيز ثابت مى‌شود و مقصود از اتّحاد افق، در اينجا آن است كه اگر در شهر اوّل، ماه ديده شود، در شهر دوم اگر مانعى مانند ابر نباشد ديده مى‌شود و اين در موردى محقق مى‌شود كه شهر دوم اگر غرب شهر اول باشد در خط عرض نزديك به آن باشد و اگر در شرق آن است در صورتى ثابت مى‌شود كه وحدت افق معلوم باشد هر چند از اين جهت كه زمان ماندن ماه در افق شهر اوّل بيش از مقدار اختلاف بين غروب دو شهر باشد.

فاضل: مسأله اگر اوّل ماه در شهرى ثابت شود براى ساكنين شهرهايى كه با آن شهر هم افق يا قريب الافق هستند يا در غرب آن شهر قرار دارند كفايت مى‌كند ولى براى شهرهايى كه در شرق آن شهر قرار دارند كفايت نمى‌كند.

مكارم: مسأله اگر در شهرى اول ماه ثابت شود، براى شهرهاى ديگر كه با آن نزديك است كافى است و هم چنين شهرهاى دور دستى كه افق آنها با هم متحد است، هم چنين اگر در بلاد شرقى