بعد يادش بيايد كه دو سجده را به جا نياورده، بايد به جا آورد و اگر در ركوع يا بعد از آن يادش بيايد، نمازش باطل است (4) .

(1) فاضل: اگر شك كند كه ركنى را به جا آورده يا نه، چنانچه مشغول كارى كه بعد از آن است شده، نبايد به شك خود اعتنا كند مثلاً اگر مشغول تشهد است و شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه. .

(2) خوئى، تبريزى، سيستانى: اگر شك كند كه ركنى را به جا آورده يا نه، مثلاً مشغول تشهد است اگر شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه و به شك خود اعتنا نكند و بعداً يادش بيايد كه آن ركن را به جا نياورده. .

(3) سيستانى: بنا بر احتياط لازم. .

(4) سيستانى: چنانكه گفته شد.

مكارم: مسأله هر گاه بعد از گذشتن محلّ، شك كند و طبق دستور، اعتنا نكرده و بگذرد، بعد متوجّه شود كه آن عمل مشكوك را انجام نداده، هر گاه وارد ركن بعد نشده، بايد برگردد و به جا آورد و اگر وارد ركن بعد شده، نمازش صحيح است، مگر آن كه جزءِ مشكوكى كه ترك شده ركن باشد.

زنجانى: مسأله اگر بعد از گذشتن محل ركوع و سجده شك كند كه آن را به جا آورده يا نه، و به شك خود اعتنا نكند و بعد يادش بيايد كه آن را به جا نياورده، بايد به دستورى كه براى فراموشى ركوع و سجده در مسأله [1109]گفته شد عمل كند.

[مسأله 1177 اگر شك كند عملى را كه ركن نيست به جا آورده يا نه]

مسأله 1177 اگر شك كند عملى را كه ركن نيست به جا آورده يا نه چنانچه مشغول كارى كه بعد از آن است شده، بايد به شك خود اعتنا نكند، مثلاً موقعى كه مشغول خواندن سوره است، اگر شك كند كه حمد را خوانده يا نه، بايد به شك خود اعتنا نكند و اگر بعد يادش بيايد كه آن را به جا نياورده در صورتى كه مشغول ركن بعد نشده، بايد به جا آورد (1) و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش صحيح است. بنا بر اين اگر مثلاً در قنوت يادش بيايد كه حمد را نخوانده، بايد بخواند (2) و اگر در ركوع يادش بيايد نماز او صحيح است (3) .

(1) سيستانى: بايد آن را و آن چه بعد از آن است به جا آورد. .

(2) سيستانى: بايد حمد و سوره را بخواند. .

(3) فاضل: ولى بنا بر احتياط مستحب دو سجدۀ سهو براى حمد كه نخوانده به جا آورد و اگر واجبى كه نخوانده تشهّد يا سجده باشد قضاى آن را واجب است انجام دهد و بعد از آن دو سجده سهو به جا آورد.

مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1176.

زنجانى: مسأله اگر شك كند عملى را كه ركن نيست به جا آورده يا نه، و از آنجا كه مشغول كار بعد از آن شده به شك خود اعتنا نكند؛ مثلاً موقعى كه مشغول خواندن سوره است، شك كند كه حمد را خوانده يا نه، و به شك خود اعتنا نكند و بعد يادش بيايد كه آن را به جا نياورده، در صورتى كه مشغول ركن بعد نشده بايد آن را به جا آورد و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش صحيح است، بنا بر اين اگر مثلاً در قنوت يادش بيايد كه حمد را نخوانده، بايد بخواند و اگر در ركوع يادش بيايد نمازش