در آن نيت ادا كند و احتياط مستحب آن است كه نماز را بدون نيت ادا و قضا به جا آورد، و اگر از روى معصيت نماز مغرب و عشا را تا نصف شب نخواند نماز وى قضا شده است؛ ولى احتياط مستحب آن است كه تا قبل از اذان صبح، بدون اين كه نيت ادا و قضا كند آن نماز را به جا آورد.

مكارم: مسأله هر گاه عمداً نماز مغرب و عشا را تا نصف شب نخواند وقت آن گذشته و بايد قضا كند، امّا اگر بواسطه عذرى نخوانده باشد بايد تا قبل از نماز صبح به جا آورد و نماز او اداء است.

وقت نماز صبح

[مسأله 741 نزديك اذان صبح از طرف مشرق]

مسأله 741 نزديك اذان صبح (1) از طرف مشرق، سفيده‌اى رو به بالا حركت مى‌كند كه آن را فجر اول گويند (2) . موقعى كه آن سفيده پهن شد، فجر دوم (3) ، و اولِ وقت نماز صبح است. و آخر وقت نماز صبح موقعى است كه آفتاب بيرون مى‌آيد.

(1) تبريزى: نزديك وقت نماز صبح. .

(2) زنجانى: آن را فجر اول يا فجر كاذب گويند. .

(3) زنجانى: يا فجر صادق. .

فاضل: وقتى كه آن سفيده در طرف مشرق و افق پهن و گسترده مى‌شود آن را فجر دوّم گويند. .

مكارم: مسأله وقت اذان صبح (براى نماز و روزه) در شبهاى مهتابى و غير مهتابى يكسان است و معيار، ظاهر شدن نور شفق در افق است، هر چند بر اثر تابش مهتاب، نمايان نباشد و وقت نماز صبح از اوّل طلوع فجر صادق است تا طلوع آفتاب؛ و فجر صادق، سپيده صبح است كه در افق پهن مى‌شود و بهتر است نماز صبح را قبل از روشن شدن هوا در همان تاريكى اوّل صبح به جا آورد.

احكام وقت نماز

[مسأله 742 موقعى انسان مى‌تواند مشغول نماز شود]

مسأله 742 موقعى انسان مى‌تواند مشغول نماز شود، كه يقين كند (1) وقت داخل شده است (2) ، يا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند (3) .

(1) گلپايگانى، صافى: يا اطمينان حاصل نمايد. .

زنجانى: كه خودش يا نوع مردم اطمينان كنند. .

(2) گلپايگانى، صافى: يا اذان‌گوى وقت‌شناس مورد وثوق اذان بگويد. .

مكارم: يا لا اقل يك مرد عادل خبر از ورود وقت دهد؛ اذان شخص وقت‌شناس و مورد اطمينان نيز كافى است و اگر گمان قوى به دخول وقت از راههاى ديگر پيدا كند آن نيز كفايت مى‌كند خواه از روى ساعت صحيح باشد يا از غير آن.

(3) اراكى: و به گفتۀ يك نفر عادل بلكه يك نفر مورد اطمينان و هم چنين به اذان شخص مورد اطمينان هم مى‌توان اعتماد كرد.

خوئى، تبريزى: بلكه به اذان شخصى كه وقت‌شناس و مورد اطمينان باشد يا به خبر دادن او به دخول وقت نيز مى‌توان اكتفا نمود.

نورى: و أقوى اين است كه إخبار يك مرد عادل نيز كفايت مى‌كند.

سيستانى: بلكه به اذان و به خبر شخصى كه مكلّف بداند شديداً مراعات دخول وقت را مى‌كند، چنانچه موجب اطمينان شود نيز مى‌توان اكتفا نمود.