[س 259 تخريب مقبره‌هاى اطراف قبرستان ]

س 259: شهردارى قصد دارد مقبره‌هاى اطراف قبرستان را براى توسعۀ كوچه‌ها، خراب نمايد آيا اين عمل جائز است؟ ثانياً: آيا خارج كردن استخوان‌هاى آن اموات و دفن آنها در مكانى ديگر جايز است؟ ج: تخريب قبور مؤمنين و نبش آنها جايز نيست، حتى اگر براى تعريض كوچه‌ها باشد، و در صورت وقوع نبش قبر و آشكار شدن بدن ميّت مسلمان يا استخوان‌هاى آن كه هنوز پوسيده نشده‌اند، واجب است دوباره دفن شوند.

[س 260 اگر شخصى بدون رعايت موازين شرعى اقدام به خراب كردن قبرستان مسلمانان كند]

س 260: اگر شخصى بدون رعايت موازين شرعى اقدام به خراب كردن قبرستان مسلمانان كند، مسلمانهاى ديگر در برابر او چه مسئوليتى دارند؟ ج: وظيفۀ ديگران در اين باره نهى از منكر با رعايت شرايط و مراتب آن است، و اگر در اثر تخريب قبور استخوان بدن ميت مسلمان ظاهر شود واجب است آن را مجدداً دفن نمايند.

[س 261 با توجه به وقفى بودن قبرستان]

س 261: پدرم در حدود (36) سال است كه در قبرستان دفن شده است. اكنون به فكر افتاده‌ام كه با كسب اجازه از ادارۀ اوقاف از آن قبر براى خودم استفاده كنم. آيا با توجه به وقفى بودن قبرستان، اجازه گرفتن از برادرانم در اين باره لازم است؟ ج: اجازه گرفتن از ساير ورثه ميّت نسبت به قبرى كه زمين آن وقف عام براى دفن اموات شده، شرط نيست. ولى قبل از تبديل استخوان‌هاى ميّت به خاك، نبش قبر براى دفن ميّت ديگرى در آن جايز نيست.

[س 262 آيا راهى براى خراب كردن قبرستان مسلمان‌ها وجود دارد]

س 262: آيا راهى براى خراب كردن قبرستان مسلمان‌ها و تبديل آن به مراكز ديگر وجود دارد، توضيح دهيد؟ ج: تغيير و تبديل قبرستان مسلمانان كه براى دفن اموات مسلمين وقف شده، جايز نيست.

[س 263 نبش قبر و تبديل قبرستان ]

س 263: آيا نبش قبر و تبديل قبرستانى كه براى دفن اموات وقف گرديده، بعد از اخذ اجازه از مرجع تقليد جايز است؟ ج: در مواردى كه نبش قبر و تبديلِ قبرستانِ وقف شده براى دفن اموات جايز نيست، اجازۀ مرجع تقليد اثرى ندارد. و اگر از موارد استثناء باشد اشكال ندارد.

[س 264 در قبر هيچ اثرى از جسد مرد مزبور وجود ندارد]

س 264: مردى در حدود بيست سال پيش فوت نموده، چندى پيش هم زنى در همان روستا از دنيا رفت، اشتباهاً قبر آن مرد را حفر و زن را در آن دفن كردند، با توجه به اين كه در داخل قبر هيچ اثرى از جسد مرد مزبور وجود ندارد، وظيفۀ فعلى ما چيست؟ ج: در حال حاضر، با توجه به فرض سؤال، ديگران هيچ تكليفى ندارند و مجرد دفن ميّت در قبر ميّت ديگر موجب جواز نبش قبر براى انتقال جسد به قبر ديگر نمى‌شود.

[س 265 در وسط خيابانى، چهار قبر وجود دارد]

س 265: در وسط خيابانى، چهار قبر وجود دارد كه مانع ادامۀ جاده‌سازى هستند، از طرفى هم نبش قبر اشكال شرعى دارد. اميدواريم براى اين كه شهردارى مرتكب عمل خلاف شرعى نشود، وظيفۀ ما را بيان فرمائيد.

ج: اگر احداث جاده متوقف بر حفر قبر و نبش آن نباشد و عبور جاده از روى قبرها امكان دارد، يا احداث جاده با وجود قبرها ضرورى و طبق قانون لازم باشد، احداث آن اشكال ندارد.