او تقليد مى‌كند نمى‌تواند در آن مسأله به فتواى مجتهد ديگر عمل كند. لازم به ذكر است كه علاوه بر مواردى كه بدون هيچ قيدى، نظرى نقل مى‌شود مواردى كه در آن عباراتى نظير «اقوى آن است» ، «بنا بر اقوى» ، «اظهر آن است» ، و «بعيد نيست» و مانند آن بكار رفته است فتوا مى‌باشد. در اين كتاب در برخى موارد كلمۀ احتياط به كار رفته است؛ احتياط بر سه قسم است: الف: احتياط مستحب؛ در جايى است كه قيد «استحبابى» يا «مستحب» همراه احتياط آمده است، مثل آن كه گفته شود: «احتياط مستحب آن است كه پيش از نماز اذان و اقامه گفته شود» . عمل به احتياط مستحب، واجب نيست، بلكه شايسته است. ب: احتياط واجب: در جايى است كه قيد «وجوبى» يا «واجب» همراه احتياط ديده شود، مثل آن كه گفته شود: بنا بر احتياط واجب نماز خواندن در مكان غصبى باطل است. عمل به اين گونه احتياط، واجب بوده و نمى‌توان در آن به فتواى مجتهد ديگرى رجوع نمود. ج: احتياط مطلق: در جايى است كه احتياط بدون هيچ قيدى بكار رفته است، مثل آن كه گفته شود: بنا بر احتياط بايد از آب قليلى كه بعد از برطرف شدن عين نجاست براى آب كشيدن چيز نجس روى آن مى‌ريزند و از آن جدا مى‌شود اجتناب كرد. در احتياط مطلق، مى‌توان به احتياط عمل ننموده، بلكه مطابق فتواى مجتهد ديگر با رعايت (الاعلم فالاعلم) رفتار كرد. عبارت «محل اشكال است» نيز در موارد احتياط مطلق به كار مى‌رود.

مكارم: مسأله در جائى كه مجتهد صريحاً فتوى ندارد بلكه مى‌گويد احتياط آن است كه فلان گونه عمل شود اين احتياط را «احتياط واجب» مى‌گويند، و مقلّد يا بايد به آن عمل كند و يا به مجتهد ديگر مراجعه نمايد و امّا اگر فتواى صريحى داده مثلاً گفته است اقامه براى نماز مستحبّ است سپس گفته احتياط آن است كه ترك نشود اين را «احتياط مستحبّ» مى‌گويند، و مقلّد مى‌تواند به آن عمل كند يا نكند، و در مواردى كه مى‌گويد «محل تأمّل» يا «محلّ اشكال» است مقلّد مى‌تواند عمل به احتياط كند يا به ديگرى مراجعه نمايد، امّا اگر بگويد «ظاهر چنين است» يا «أقوى چنين است» اين تعبيرها فتوا محسوب مى‌شود و مقلّد بايد به آن عمل كند.

مسأله اختصاصى

زنجانى: مسأله 8 انسان نمى‌تواند برخى از مسائل را از يك مجتهد و برخى ديگر را از مجتهد ديگر تقليد كند، ولى اگر يكى از مجتهدين در يك باب مثلاً در باب نماز از ديگران اعلم باشد و مجتهد ديگر در باب ديگر مثلاً روزه اعلم باشد، بايد در باب نماز از مجتهد اول و در باب روزه از مجتهد دوم تقليد كند.

[مسأله 8 احتياط مستحب ]

مسأله 8 اگر مجتهد اعلم بعد از آن كه در مسأله‌اى فتوى داده (1) احتياط كند مثلاً بفرمايد: ظرف نجس را كه يك مرتبه در آب كر بشويند پاك مى‌شود، اگر چه احتياط آن است كه سه مرتبه بشويند مقلد او نمى‌تواند در آن مسأله به فتواى مجتهد ديگر رفتار كند (2) ، بلكه بايد يا به فتوى عمل كند، يا به احتياط بعد از فتوى كه آن را احتياط مستحبّ مى‌گويند عمل نمايد (3) ، مگر آن كه فتواى آن مجتهد نزديكتر به احتياط باشد.

اين مسأله در رسالۀ آيات عظام: فاضل و زنجانى نيست