اگر مشقت را تحمل نمود و وضو گرفت وضوى او صحيح است و اگر نداند كه وضو براى او ضرر شديد دارد و وضو بگيرد و بعد بفهمد ضرر شديد داشته، صحت وضوى او محل اشكال است.

[مسأله 289 اگر رساندن آب به صورت و دستها به مقدار كمى كه وضو با آن صحيح است ضرر ندارد]

مسأله 289 اگر رساندن آب به صورت و دستها به مقدار كمى كه وضو با آن صحيح است ضرر ندارد و بيشتر از آن ضرر دارد، بايد با همان مقدار وضو بگيرد (1) .

(1) مكارم: يا مثلاً اگر آب سرد ضرر دارد بايد آب را گرم كند.

شرط سيزدهم:

(1) آن كه در اعضاى وضو مانعى از رسيدن آب نباشد (2) .

(1) مكارم: شرط دوازدهم. .

سيستانى: شرط يازدهم. .

(2) بهجت، زنجانى: وگرنه وظيفۀ او وضوى جبيره‌اى يا تيمّم خواهد بود.

[مسأله 290 اگر مى‌داند چيزى به اعضاء وضو چسبيده]

مسأله 290 اگر مى‌داند چيزى به اعضاء وضو چسبيده ولى شك دارد كه از رسيدن آب جلوگيرى مى‌كند يا نه، بايد آن را برطرف كند (1) يا آب را به زير آن برساند (2) .

(1) مكارم: بقيه مسأله ذكر نشده.

(2) زنجانى: لازم به ذكر است كه معيار در شك در وجود مانع يا مانع بودن چيزى كه در محل وضو است، متعارف مردم مى‌باشد پس اگر متعارف مردم در جايى شك نمى‌كنند ولى براى كسى شك ايجاد شود، اعتنا به شك نمى‌كند.

[مسأله 291 اگر زير ناخن چرك باشد]

مسأله 291 اگر زير ناخن چرك باشد، وضو اشكال ندارد (1) ، ولى اگر ناخن را بگيرند (2) بايد براى وضو آن چرك را برطرف كنند و نيز اگر ناخن بيشتر از معمول بلند باشد (3) ، بايد چرك زير مقدارى را كه از معمول بلندتر است برطرف نمايند.

(1) مكارم: ولى بهتر است آن را تميز كند. .

(2) سيستانى: چنانچه آن چرك مانع از رسيدن آب به پوست باشد. .

زنجانى: و بدانند يا احتمال دهند آن چرك مانع از رسيدن آب به پوست است. .

(3) فاضل: و چرك زير آن جزءِ ظاهر به حساب آيد. .

[مسأله 292 اگر در صورت و دستها به واسطۀ سوختن برآمدگى پيدا شود]

مسأله 292 اگر در صورت و دستها و جلوى سر و روى پاها به واسطۀ سوختن يا چيز ديگر، برآمدگى پيدا شود (1) ، شستن و مسح روى آن كافى است. و چنانچه سوراخ شود رساندن آب به زير پوست لازم نيست، بلكه اگر پوست يك قسمت آن كنده شود، لازم نيست آب را به زير قسمتى كه كنده نشده برساند ولى چنانچه پوستى كه كنده شده گاهى به بدن مى‌چسبد و گاهى بلند مى‌شود (2) بايد آن را قطع كند يا آب را به زير آن برساند (3) .

(1) بهجت: مثل بلند شدن پوست به سبب باد كردن محلّ آن، تا وقتى كه جزءِ بدن به حساب مى‌آيد. .

(2) زنجانى: بايد آب را به زير آن برساند.

(3) فاضل: آب را به زير آن و هم روى آن برساند.

بهجت: مى‌تواند آن را قطع كند يا آب را به زير آن برساند، يا آن كه در هر وقتى به وظيفۀ آن وقت، عمل نمايد.

مكارم: مسأله هر گاه به واسطۀ سوختگى يا چيز ديگر تاولهايى بر اعضاى وضو