(4) بهجت: بلكه از هر راهى كه انسان اطمينان به اعلم بودن كسى پيدا كند بنا بر أظهر مى‌تواند به همان اكتفاء نمايد.

مكارم: سوّم: اين كه آن چنان در ميان اهل علم و محافل علمى مشهور باشد كه انسان يقين پيدا كند او اعلم است.

فاضل: مسأله مجتهدِ اعلم را از سه راه مى‌توان شناخت: اوّل خود انسان يقين و يا اطمينان پيدا كند، مانند اين كه انسان خود از اهل خُبره باشد و بتواند مجتهدِ اعلم را بشناسد. دوّم: دو نفر عالمِ عادل كه مى‌توانند مجتهدِ اعلم را تشخيص دهند اعلم بودن كسى را تصديق نمايند، به شرط آن كه دو نفر عالمِ عادلِ ديگر با گفتۀ آنان مخالفت ننمايند. سوّم: اجتهاد و اعلم بودنِ شخصى به حدّى شايع باشد كه از آن شيوع و شهرت، براى انسان علم يا اطمينان حاصل شود.

زنجانى: مسأله مجتهد و اعلم و واجد ساير شرايط تقليد را از سه راه مى‌توان شناخت: اوّل: آن كه خود انسان از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم و واجد ساير شرايط را بشناسد و بدان يقين يا اطمينان حاصل كند. در تشخيص مجتهد و اعلم، لازم نيست خود انسان مجتهد باشد. دوم: آن كه از راهى براى انسان اطمينان حاصل شود يا براى نوع مردم در اين شرايط اطمينان حاصل شود، مثلاً عده‌اى از اهل علم كه مى‌توانند مجتهد و اعلم و واجد شرايط را تشخيص دهند، واجد شرايط بودن كسى را تصديق كنند و از گفته آنان براى شخص انسان يا نوع مردم اطمينان پيدا شود. سوم: آن كه دو مرد عالم عادل كه مى‌توانند واجد شرايط تقليد را تشخيص دهند، بدان گواهى دهند به شرط آن كه دو مردِ عالمِ عادلِ ديگر با گفته آنان مخالفت ننمايند. و بنا بر احتياط واجب اگر يك نفر عالمِ عادل گواهى دهد بايد احتياط را رعايت كرد و چنانچه دو مرد عالمِ عادل يا بيشتر، به واجد شرايط تقليد بودن كسى شهادت دهند لازم نيست انسان تحقيق كند كه آيا دو مردِ عالمِ عادلِ ديگر بر خلاف گفتۀ آنها شهادت مى‌دهند يا خير.

[مسأله 4 اگر شناختن اعلم مشكل باشد]

مسأله 4 اگر شناختن اعلم مشكل باشد به احتياط واجب بايد (1) از كسى تقليد كند كه گمان به اعلم بودن او دارد (2) ، بلكه اگر احتمال ضعيفى هم بدهد كه كسى اعلم است و بداند ديگرى از او اعلم نيست (3) ، به احتياط واجب بايد از او تقليد نمايد (4) و اگر چند نفر در نظر او اعلم از ديگران و با يكديگر مساوى باشند بايد از يكى از آنان تقليد كند (5)

. اين مسأله در رساله آيت اللّٰه سيستانى نيست

(1) اراكى، فاضل، نورى: اگر شناختن اعلم مشكل باشد بايد. .

(2) خوئى: اگر اختلاف بين مجتهدين و لو اجمالاً معلوم و شناختن اعلم مشكل باشد لازم است احتياط كند، و در صورتى كه احتياط ممكن نباشد، بايد از كسى تقليد كند كه گمان به اعلم بودن او دارد. .

(3) خوئى: بايد از او تقليد نمايد. [پايان مسأله]

(4) فاضل: اگر احتمال ضعيفى هم بدهد كه كسى اعلم است و احتمال اعلم بودن ديگرى را ندهد بايد از همان كس تقليد نمايد و همين طور اگر علم داشته باشد كه مثلاً دو نفر يا مساوى در علم هستند و يا يكى از آنها بطور معيّن، احتمالاً اعلم است و احتمال اعلميّت ديگرى را ندهد بايد از آن شخص معيّن تقليد نمايد. .