درست است كتابهائى داريم كه ظرف 20 سال يا بيشتر تنظيم شده، ولى نويسندگان آنها از همان آغاز كار طبق يك خط سير معين، و به دنبال يك هدف مخصوص در دايره محدودى گام برداشته و پيش‌نويسهائى كرده سپس تدريجاً به رشته تحرير درآورده‌اند.

ولى قرآن چنين نيست و نبايد هم چنين باشد، به همين دليل گاهى مشاهده مى‌كنيم، يك آيه درباره مطلبى است و آيه پشت سر آن درباره مطلب ديگر كه به كلى با مطلب نخست فرق دارد، و چه بسا فاصله ميان نزول دو آيه يك هفته يا يك ماه بوده، و شرايط و ظروف در اين ميان به كلى تغيير نموده است.

از اين سخن ضمناً دو نكته ديگر مى‌توان استفاده كرد:

1- اينكه بعضى از مفسران اصرار دارند ارتباطى ميان تمام آيات يك سوره، يا حتى دو سوره، برقرار سازند و بحث‌هائى تحت عنوان نظم آيات ترتيب داده‌اند، اين اصرار هيچ موردى ندارد، چه اينكه آيات يك سوره يا دو سوره همچون فصول منظم يك كتاب نيست كه حتماً رابطه با هم داشته باشند، بلكه هر چند آيه به مناسبتى در يك واقعه، و در طبق نيازمندى و احتياج خاصى نازل گرديده، به اين ترتيب كه هر حادثه‌اى اعم از: صلح، جنگ، ارتباطهاى خاص اجتماعى، مسائل اخلاقى و تربيتى پيش مى‌آمد، در همان مورد آياتى مربوط به آن نازل مى‌گرديد.

2- اينكه بعضى از افراد كه تازه با قرآن آشنا مى‌شوند از عدم ارتباط قسمتى از آيات با يكديگر تعجب مى‌كنند و مسئله به صورت عقده و مشكلى براى آن‌ها درمى‌آيد به هيچ وجه درست نيست، زيرا اگر بوضع نزول قرآن و چگونگى پيوند اين آيات به يكديگر توجه كنند اين تعجب و