نخستين امتياز

گفتيم اجتماع از نظر جامعه‌شناسى و حقوقى و مفاهيم انسانى- نه از نظر معنوى- تنها اجتماع مكانى و زمانى افراد گرد هم نيست، بلكه روح اجتماع همان پيوندهاى فكرى و اخلاقى و معنوى است كه سرچشمه تعاون و همكارى و همگامى در مسير مواهب مشترك و براى نيل به مواهب حيات مى‌باشد.

فرقى كه يك مشت مصالح ساختمان (از قبيل آهن و آجر و ...) كه روى هم ريخته شده، با يك ساختمان مجهّز دارد چيست؟

در هر دو صورت اجتماع اين اجزاء به معنى «گرد آمدن» حاصل است، اما با اين تفاوت كه در صورت دوم چسب و رابطه خاص، و تقسيم وظائف، و همكارى اجزاى مختلف براى انجام يك هدف مشترك وجود دارد، ولى در صورت نخست هيچ يك از اينها نيست.

تيرهاى آهن سقف را نگه ميدارد، و آجرها پوشش لازم را فراهم ميسازد. گچ خشونت و نازيبائى‌هاى آهن و آجر را مى‌پوشاند و دربها و دريچه‌هاى چوبى و آهنى به انسان امكان ميدهد كه از نور و هوا به مقدار مورد نظرش بهره‌بردارى كند.

در اجتماع انسانى نيز اگر «تنها» به گرد آمدن افراد دور هم، بدون هيچ‌گونه تفاهم و تعاون و همبستگى و روابط اخلاقى و معنوى، قناعت شود هيچ يك از منافع اجتماع گرفته نخواهد شد يعنى اصولًا اجتماعى وجود نخواهد داشت.

و به اين ترتيب مسلّم است اگر دو نفر با شرائط بالا گرد هم آيند اجتماعى تشكيل ميدهند و اگر ميليونها نفر بدون شرايط بالا دور هم جمع‌