زيبايى ظاهر و عمق معنا

آثار ادبا و نويسندگان به دو دسته متمايز تقسيم مى‌شود جمعى بيشتر به زيبايى الفاظ اهميّت مى‌دهند و دربند عمق معنا نيستند. و به عكس گروهى الفاظ را به چيزى نمى‌گيرند و تمام قدرت خود را متوجّه عمق معانى مى‌كنند. البتّه در ميان سخن سرايان عدّه‌اى هم هستند كه به هر دو قسمت توجّه دارند ولى بسيار محدودند و انگشت شمار.

علّت تقسيم به دو دسته هم معلوم است زيرا الفاظ و جمله بنديهاى زيبا هميشه با معانى تطبيق نمى‌كند و تمام ريزه كاريهاى آن را دقيقاً منعكس نمى‌سازد. لذاست كسانى كه به عمق معنا توجّه دارند بر سر دو راهى «زيبايى الفاظ» و «زيبايى معنا» ناچار يكى را انتخاب مى‌كنند گاهى معنايى را مقدّم مى‌دارد و الفاظ زيبا را فداى معنا مى‌كنند و گاهى به الفاظ زيبا و سجع و قافيه توجّه دارند معنا را فداى الفاظ مى‌نمايند.

بدين جهت است كه جمع هر دو (زيبايى الفاظ و زيبايى معنا) يك قدرت و نبوغ فوق العاده مى‌خواهد.

قرآن اين امتياز بزرگ را در حد اعجاز دارد، الفاظ آن در نهايت عذوبت و شيرينى، جمله بنديهايى در نهايت ظرافت و زيبايى، كلمات آهنگ دار و موزون، و با اين همه كاملًا قالب معانى با تمام ريزه كاريها و دقائقش مى‌باشد.

براى يافتن اين حقيقت بهترين راه مطالعه و دقّت خود قرآن است كه در ذيل نمونه‌هايى از آن خواهيد خواند.

اين بود اشاره‌اى به معانى عميق قرآن و عبارات دلنشين آن و لذا پيامبر صلى الله عليه و آله درباره قرآن مى‌گفت:

«ظاهره انيق و باطنه عميق؛ ظاهرش زيبا و باطنش عميق است».