لازم ببيند كه گنج در اختيار بيت‌المال اسلام قرار گيرد، بايد مطابق آن عمل شود.

سؤال 226- منطقه‌اى وجود دارد كه در آن اشياى عتيقه يافت مى‌شود؛ ولى اين اشيا همراه ميّت دفن شده است و بيش از پانصد سال از دفن آنها مى‌گذرد. آيا كندن زمين براى بيرون آوردن اين گنج‌ها، با توجّه به اين كه احتمالًا يا قطعاً نبش قبر مى‌شود و استخوانهاى ميّت نيز بيرون مى‌آيد، جايز است؟ آيا اشياى مذكور حكم گنج دارد و خمس آن واجب است؟

جواب: هرگاه- آن طور كه نوشته‌ايد- صدها سال بر آن گذشته، اشياى مذكور حكم گنج را دارد و خمس آنها واجب است؛ ولى اگر موجب نبش قبر مسلمان شود جايز نيست؛ مگر اين كه اثرى از اموات باقى نباشد.

4. مال حلال مخلوط به حرام‌

مسأله 227- هرگاه مال حلال با حرام مخلوط شود بطورى كه انسان نتواند آنها را از هم تشخيص دهد و مقدار مال حرام و همچنين صاحب آن، هيچ كدام معلوم نباشد، بايد خمس تمام آن مال را بدهد و بقيّه براى او حلال است.

مسأله 228- هرگاه مال حلال با حرام مخلوط گردد اگر مقدار آن را بداند (مثلًا بداند يك سوم آن حرام است) ولى صاحب آن را