ممكن است بگوئيد اين ديگر مربوط به علم اقتصاد نيست. مربوط به فلسفه است!

مى‌گوئيم صحيح است، ولى در مكتبهاى ماترياليستى كه فلسفه آنها نيز فراتر از مكتب اقتصادى آنها نيست پاسخى براى اين سؤال نمى‌يابيم جز اين كه بگوئيم هدف نهائى آن است كه بشر زنده بماند و زندگى مرفهى داشته باشد. امّا اين زنده ماندن براى چيست؟ پاسخى براى آن ندارند.

منتها بعضى مانند اگزيستا نسيا ليستها با صراحت مى‌گويند زندگى‌ پوچ است و بى‌هدف‌ در حالى كه بعضى ديگر اصولًا در برابر اين سوال سكوت اختيار مى‌كنند.

و از اين جاست كه مثلث معروف به «مثلث پوچى و بيهودگى» به ميان مى‌آيد «كار كنيد» تا «نان بخوريد» نان بخوريد تا «زنده بمانيد» زنده بمانيد براى هيچ «كار كردن» و «نان خوردن» و «زنده ماندن» و سرانجام هيچ! ...

آنها گمان مى‌كنند مسأله مهم زندگى انسانها را كه مسأله «نظام اقتصادى ايده آل» است حل كرده‌اند، در حالى كه مهمتر از آن يعنى هدف نهائى زندگى را به صورت كاملًا تاريك و مبهم رها كرده و گذشته‌اند، درست همانند كسى كه يك كشتى مدرن و محكم بسازد و تمام وسايل لازم را با دقّت و دلسوزى در آن فراهم آورده مخزن آذوقه را پر از آذوقه كافى و نيروبخش كند و مردمى را بر آن سوار كرده و به وسط اقيانوسى ببرد و رها سازد، خود او هم با آنان در ميان امواج سرگردان شود!

البته در ميان بينش اقتصادى سرمايه دارى و سوسياليسم در اين جا يك تفاوت محسوس به چشم مى‌خورد و آن اين كه در بينش اقتصادى سرمايه دارى حتى در ميان سرنشينان و مسافران اين كشتى سرگردان و بى هدف تبعيض يك امر حتمى است.

آنها هيچگاه اين امر را كتمان نمى‌كنند كه: حتى اگر كليه «منابع زمين و نيروهاى فعال انسانى» به بهترين وجهى مورد بهره‌بردارى قرار گيرند، حد متوسط سطح زندگى از آنچه ما خوشما مى‌آيد و به آن «طرز زندگى آمريكائى»! مى‌گوئيم و اعلانهاى پر اب و رنگ مجلات هم آنرا به رخ مردم مى‌كشند بسيار پائن‌تر خواهد بود ... حتى اگر از انرژى اتمى هم استفاده كنيم بازنخواهمى توانست به مرحله‌اى قرين خوشبختى (البته منظور از خوشبختى يكنوع زندگى مرفه آمريكائى است) نائل آئيم. [1] و مفهوم اين سخن اين است كه براى بدست آوردن اين زندگى راهى جز اين نيست كه عده‌اى از سرنشينان اين كشتى قربانى ديگران شوند.

در حالى كه در بينش اقتصاد كمونيسم و سوسياليسم مساوات و برابرى و رفع تبعيض ميان افراد

[1]. اقتصاددان معروف آمريكائى پل ساموئلسن (در كتاب اقتصاد، ص 29).