نقش اقتصاد، در حيات و مرگ ملتها

اهميت مسائل اقتصادى تنها از اين نظر نيست كه تأمين آزادى و استقلال و حيات مادى امتها، بدون آن امكان ندارد، بلكه از اين نظر نيز هست كه پيوند نزديكى با مسائل زيربنائى جامعه حتى با مسائل «اخلاقى» دارد.

نه فقط آنها كه با ديد يك بعديشان، اقتصاد را همه چيز و همه چيز را اقتصاد مى‌بينند، در اشتباهند، آنها كه نقش حساس مسائل اقتصادى را در سرنوشت ملتها، در حيات و مرگشان، و در پيروزى و شكستشان ناديده مى‌گيرند نيز سخت در اشتباهند.

جريان يك‌ اقتصاد سالم‌ در پيكر اجتماع همچون جريان خون سالم در كالبد يك انسان است.

اين ساده‌ترين و در عين حال گوياترين تفسيرى است كه مى‌توان براى بيان نقش اقتصاد در جوامع انسانى ذكر كرد.

ممكن است در حال عادى توجّه به نقش گردش خون، در حيات يك انسان نداشته باشيم، امّا به هنگامى كه مجراى يكى از شاهرگها به خاطر اختلال سيستم ضد انعقاد، با لخته‌اى خون بسته مى‌شود بلافاصله عكس العمل شديد آن ظاهر مى‌گردد، عضوى كه مجراى خونش بسته شده فوراً فلج مى‌شود، و اگر اين عضو از اعضاى فعالى همانند «قلب» يا «دستگاه تنفس» باشد، مرگ ناگهانى را حتماً با خود همراه خواهد داشت. حتى‌ «فقر اقتصادى» عوارضى در پيكر اجتماع درست همانند «كم خونى» و «فقر الدم» همراه دارد:

در بيمارى فقر الدم چشم درست نمى‌بيند، گوش قدرت شنوائى را از دست مى‌دهد، زبان به لكنت مى‌افتد، دست و پاها مى‌لرزد، و مغز هم قدرت انديشيدن را ندارد.

يك اجتماع كه با فقر اقتصادى، يا يك سيستم ناسالم، دست به گريبان است، هر گونه توانائى و مهارت را از دست مى‌دهد، و گرفتار نارسائيهاى مرگبارى در همه زمينه‌ها مى‌شود.