گروه اوّل آنها هستند كه براى نيازهاى زندگى وام توأم با ربا مى‌گيرند.

گروه دوّم آنها كه براى سرمايه و كار و فعاليت‌هاى اقتصادى به دام مى‌افتند.

در مورد اول: منظره انسان مفلوكى را در نظر مجسّم كنيد كه كارد به استخوانش رسيده و براى درمان فرزند دلبندش كه از بيمارى خطرناكى رنج مى‌برد، و يا براى جهيزيّه ناچيز دخترش يا وسايل تحصيلات فرزند محصّلش، مجبور به گرفتن وامى شده است و آن رباخوار بى‌رحم با انداختن چرتكه تا آخرين ريال بهره سنگين را حساب كرده و در همان لحظه دادن وام، از اصل مبلغ كم مى‌كند!! و در حالى كه بدهكار بى نوا در اول هر ماه عزا مى‌گيرد كه قسط خود را از كجا دست و پا كند، رباخوار بى‌رحم با مشاهده بهره‌هائى كه هر ماه به صندوقش واريز مى‌شود خنده مستانه سر مى‌دهد!!

گاه اين بدهكار بينوا مجبور مى‌شود زيور آلات زنش، و فرش زير پايش را بفروشد و به طلبكار نزولخوار گردن كلفت بدهد كه روزبروز گردنش ستبرتر مى‌شود.

آيا ممكن است ميان اين رباخوار و آن وام گيرنده رابطه دوستى برقرار شود؟!

آيا جز اين است كه بدهكاران رنج ديده كارد به استخوان رسيده تحت ظلم و فشار، كينه اين رباخواران بى رحم را به دل مى‌گيرند تا كى بتوانند انتقام خود را از آنها بگيرند؟

اصولًا جامعه‌اى كه بافت اجتماعى از دو گروه ساخته شده است هرگز نمى‌تواند جامعه امن و امانى باشد؟

امّا گروه ديگرى كه وام را براى رفع ضرورت‌هاى اوّليه زندگى نگرفته‌اند بلكه به منظور دستيابى به وسائل توليد و يا سرمايه كسب و كار اقدام به گرفتن چنين وامى كرده‌اند گاهى از فعاليّت توليدى خود سود سرشارى مى‌برند كه هم جوابگوى بهره رباخوار است و هم نياز خودش.

ولى هيچ فكر كرده‌ايد هميشه چنين نيست در بسيارى از اوقات نيز ضرر مى‌كند و يا حدّاقل بيش از بهره نزول‌خوار استفاده‌اى نمى‌برد و يا استفاده ناچيزى مى‌برد، در صولت اوّل بايد هستى و نيستى خود را بفروشد و اسقاط رباخوار را سر موعد بپردازد تا مشمول رباعى مضاعف و جريمه دير كرد نشود، و يا راهى زندان نگردد، و در صورت دوّم مى‌بيند زحمت را او كشيده امّا سودش را ديگر برده است!

ايا ممكن است در ميان اين دو گروه‌ پيوند عاطفى‌ برقرار گردد؟ آيا ريشه‌هاى عداوت و دشمنى و كينه توزى هر دم در ميان آنها عميقتر و گسترده‌تر نمى‌شود؟ و آيا اين خود عاملى براى انفجارهاى اجتماعى نخواهد بود؟

بنابراين بايد تصديق كرد كه رباخوارى پيوندهاى عاطفى را در جامعه قطع مى‌كند و اصول اخلاق را مى‌كشد، و به آتش اختلاف و عداوت و دشمنى دامن مى‌زند.