آمده است درحالى كه راه‌حل ساده‌اى دارد.

درهر حال اين شبهه يك مسئله تازه نبوده و ريشه تاريخى دارد. اگر به كتابهاى علم عقايد رجوع كنيد خواهيد ديد يكى از استدلالهاى طرفداران نظريه‌ «جبر» و عدم آزادى اراده همين استدلال است.

رابطه تمدن كنونى و عقيده به جبر!

[جامعه مدرن و جبر

] قبل از پرداختن به آن شبهه لازم است تا مسئله ديگرى را پاسخ دهيم و بعد به شبهه مورد بحث باز مى ‌گرديم. اين سؤال يك سؤال قابل توجهى است، و آن اين است:

به گونه‌اى كه از لابه‌لاى روزنامه‌ها و رسانه‌هاى جمعى خوانده و شنيده مى ‌شود، چنين به نظر مى ‌آيد كه عقيده به جبر در زمان ما با وجود اين كه عقيده‌اى است مخالف وجدان هر انسان منصف 57 نسبت به گذشته، طرفداران بيشترى پيدا كرده است.

آيا به راستى ميان اين تمدن و پيشرفتهاى علمى و صنعتى و عصر فضا و «عدم آزادى اراده» ارتباطى هست؟ اگر چنين چيزى وجود دارد از كجا سرچشمه مى ‌گيرد؟

اين سؤال را مى ‌توان به دو صورت پاسخ داد؛ يك پاسخ از جنبه علمى است و پاسخ ديگر از جنبه روانى مى ‌باشد. پاسخ علمى آن اين است كه با پيشرفتهاى روز افزون علوم طبيعى، ماترياليسم جان تازه‌اى 58 گرفته است. ماترياليستها با تردستى‌هاى تبليغاتى پيروزيهاى علم را به حساب خود گذاشته‌اند. بايد اعتراف كرد ماترياليستها توانسته‌اند در اين راه به موفقيتهاى قابل توجهى نيز دست يابند و