اراده ممكن نيست و بدون آن نمى ‌توان به هيچ اصلاح و تهذيب اخلاقى دل بست.

3- تشويق به تنبلى و وادادگى: گذشته از مطالب و خطراتى كه قبل از اين آمد، نظريه جبر يك ضرر غير قابل جبران ديگرى نيز دارد و آن از جهت رفتار عملى افراد جامعه است. اين نظريه با حذف اراده از انسان و افراد اجتماع باعث گسترش تنبلى و وادادگى و بيكارى در اجتماع مى ‌شود. در حقيقت كسى كه به آزادى اراده ايمان ندارد، بالطبع ايمان به تلاش و كوشش براى يك زندگى بهتر را نيز از دست مى ‌دهد. او بدبختيها و عقب ماندگيهاى خود را معلول يك سلسله علل جبرى و غيرقابل اجتناب مى ‌داند و مى ‌پندارد خودش هيچ دخلى به تغيير و به سامان در آوردن زندگى خود ندارد. روشن است كه چنين فردى هرگز براى اصلاح و بهبود وضع خود فكرى نخواهد كرد. البته، شايد در عمل باشد كسى كه براى زندگى بهتر در تلاش است اما از لحاظ نظرى معتقد به جبر است اما اين راه حل نظريه جبر نمى ‌باشد. اين فرد فقط به آنچه معتقد است عمل نمى ‌كند وگرنه نظريه جبر مستلزم از بين رفتن انگيزه هر تلاشى براى يك زندگى والا و بهتر است.

عواقب شوم تفويض‌

نفى نظريه جبر باعث نمى ‌شود تا نظر مقابل آن يعنى تفويض را بدون نقد و تأمل بپذيريم. نظريه تفويض دچار مشكلات و خطرات شومى است كه به تعدادى از آنها اشاره مى ‌كنيم: