باطل جدا مى‌سازد، و مفهوم بسيار گسترده‌اى دارد كه شامل قرآن مجيد، معجزات انبيا، دلايل روشن عقلى، شرح صدر، توفيق و نورانيت باطنى و معنوى، و غير آن مى‌شود. [1]

به اين ترتيب قرآن مى‌گويد «تقوا» زمينه‌ساز معرفت است كه در بعضى از مراحل كاملًا قابل استدلال است و در مراحل ديگرى به امدادهاى معنوى الهى باز مى‌گردد.

قرآن مجيد روز جنگ بدر را «يَوْمُ الْفُرْقانْ» ناميده است از اين جهت كه نشانه‌هاى بارزى از تأييدات الهيّه نسبت به لشگر ايمان در مقابل لشگر شرك ظاهر گشت، دشمنان اسلام با داشتن عِدّه و عُدّه فراوان و لشگرى در حدود سه برابر مسلمانان چنان شكست سختى از سپاه اسلام خوردند كه هيچ‌كس انتظار آن را نداشت.

بعلاوه چون جنگ بدر نخستين برخورد مسلحانه مسلمين و مشركان بود صفوف اهل حق از اهل باطل جدا گشت و لذا «يوم الفرقان» ناميده شد.

قابل توجه اين‌كه‌ «فرقانا» در آيه مورد بحث به صورت نكره و مطلق ذكر شده كه هم دلالت بر عظمت اين نور الهى دارد و هم گستردگى آن، و شامل مسائل اعتقادى و مسائل عملى و هرگونه اظهار نظر در امور مهمه زندگى مى‌شود و به اين ترتيب ميوه درخت تقوا راه يافتن به شناخت هر خير و بركت و دور ماندن از هرگونه شر و فساد است.

فخر رازى در شرح اين آيه مى‌گويد: چون لفظ آن مطلق است بايد آن را حمل بر جميع فرق‌ها و جدايى‌هايى كه ميان كفار و مؤمنان مى‌شود نمود، اين فرقان يا در احوال دنياست يا آخرت، و احوال دنيا يا مربوط به قلب و باطن است يا ظاهر، در مورد قلب و باطن خداوند به مؤمنان هدايت و معرفت مى‌دهد و شرح صدر عنايت مى‌كند، كينه‌ها و حسدها و دشمنى‌ها را از دل‌هاى آنها بر

[1]. مراجعه شود به مفردات راغب، كتاب العين، لسان العرب، مجمع البحرين و الميزان و كشاف (ذيل آيه مورد بحث).