وَيْلَتى‌ لَيْتَنِى لَمْ اتَّخِذْ فُلاناً خَلِيْلا- لَقَدْ أَضَلَّنِى عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ اذْ جائَنِى وَكانَ الشَّيْطانُ لِلأَنْسانِ خَذُوْلا» (فرقان/ 27 تا 29).

ترجمه:

«به خاطر بياوريد روزى را كه ظالم دست خويش را از شدت حسرت به دندان مى‌گزد و مى‌گويد اى‌كاش با رسول خدا راهى داشتم- اى واى بر من كاش فلان (فرد منحرف) را دوست خود انتخاب نكرده بودم، او مرا از ياد حق گمراه ساخت بعد از آن‌كه آگاهى به سراغ من آمده بود، و شيطان هميشه مخذول كننده انسان بوده است».

تفسير و جمع‌بندى‌

اين آيات يكى از صحنه‌هاى قيامت را نشان مى‌دهد، صحنه تأسف و تأثر شديد ظالمان از كارهاى خود به اندازه‌اى كه هر دو دست خويش را با دندان مى‌گزند.

«يَعَضُّ» از ماده عَضّ (بر وزن حَظّ) به معناى گاز گرفتن با دندان است و اين تعبير هم در عربى و هم در فارسى كنايه از شدت تأسف و ناراحتى است، زيرا بسيار ديده شده افرادى كه گرفتار حادثه سختى مى‌شوند (حادثه‌اى كه بر اثر ندانم‌كارى خودشان پيش آمده) يا انگشتشان را به دندان مى‌گزند، و يا پشت دست‌ها را، شايد به اين جهت كه مى‌خواهند دست خود را تنبيه كنند كه چرا چنين كارى را انجام داده است!

منتها اگر حادثه زياد شديد نباشد ممكن است تنها سرانگشت را به دندان بگزند، همان گونه كه درباره جمعى از كفار در سوره آل‌عمران آيه 119 آمده است‌ «وَاذا خَلَوا عَضُّوا عَلَيْكُمُ الأَنامِلَ مِنَ الْغَيْظِ؛ هنگامى كه تنها مى‌شوند از شدت خشم بر شما سرانگشتان را به دندان مى‌گزند» و يا پشت يكى از دست‌ها را، اما اگر بسيار شديد باشد گاه اين دست و گاه آن دست را مى‌گزند، و در آيه مورد بحث «يَدَيْه» (هر دو دست) آمده است كه نشان مى‌دهد حسرت و تأسف روز قيامت فوق‌العاده شديد است. معمولًا همراه اين كار جمله‌هايى گفته مى‌شود كه مفهومش سرزنش خويشتن است، و گفتار و عمل در ابراز تعصب هماهنگ‌