اشاره‌

در قرآن مسائل تاريخى به دو صورت مطرح شده است:

1- به صورت مدون، يعنى قرآن مجيد قسمت‌هاى زيادى از تاريخ اقوام پيشين را براى مسلمانان با الفاظ و عبارات ظريف و دقيقى بازگو مى‌كند، و نقاط تاريك و روشن زندگانى آنها با ذكر پيامدهاى آنها نشان مى‌دهد، تا سبب آگاهى و بيدارى و معرفت نسبت به مسائل مختلف گردد، و انسان‌ها حقايق زندگى خويش را در آيينه تاريخ پيشينيان ببينند.

2- به صورت تكوين، يعنى ارائه آثار تاريخى بازمانده از اقوام پيشين، آثارى كه خاموش است اما يك دنيا غوغا دارد، آثارى كه مى‌تواند تاريخ گذشته را به روشنى ترسيم كند، و آيينه‌اى مى‌گردد پيشاپيش روى انسان تا چهره زندگى خود و آينده خويش را در آن ببيند.

نخست سراغ نمونه‌هايى از هر دو بخش مى‌رويم:

1- لَقَدْ كانَ فِى قِصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِاوْلىِ الأَلبابِ‌ (يوسف/ 111).

2- فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعلّهُم يَتَفكَّروُن‌ (اعراف/ 176).

3- ذلِكَ مِنْ أنباءِ الْقُرى‌ نَقُصُّه عَلَيكَ مِنها قائمٌ وَحصِيدٌ (هود- 100)

4- نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيكَ احَسنَ القَصَصِ بَما أَوْحَيْنا الَيْكَ هَذا الْقُرآنَ وَ إنْ كُنْتَ مِنْ قَبلِهِ لَمِنَ الغافِلين‌ (يوسف/ 3)

5- فَأَخَذَهُ اللَّهُ نَكالَ الآخِرَةِ وَ الاولى‌- إنَّ فى ذلِك لَعِبْرَةً لِمنْ يَخْشَى‌ (نازعات/ 25 و 26)

6- أَفَلَمْ يَسِيُروا فِى الأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُم قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بها أَو آذانٌ يَسَمَعَونَ بِها (حج/ 46)