يا همه پايه‌گذاران علوم اسلامى شيعه بوده و آنان نخستين افرادى بودند كه راه اين دانشهاى اسلامى را به روى بشر گشوده‌اند [1] و براى آشنايى با نام و خصوصيّات اين كتابها به فهرستهايى كه از طرف دانشمندان شيعه در قرون اسلامى نوشته شده است و بالاخص به كتاب نفيس «الذّريعه» [2] مراجعه فرماييد.

تنها حضرت صادق عليه السلام در دوران فترتى كه هنوز دولت عبّاسى قدرت به خود نگرفته بود، توانست چهار هزار شاگرد كه امروز چهار صد كتاب از آنان به يادگار مانده است تربيت كند.

پيش از حضرت صادق عليه السلام پدر بزرگوار او- حضرت باقر عليه السلام- در سالهاى كشمكش بنى اميّه و بنى عبّاس و ايّام انقلاب و نهضت‌هاى دامنه‌دار براى برانداختن حكومت جبّار بنى اميّه، موفّق شد شاگردان برجسته‌اى را تربيت كند و همچنين تربيت يافتگان ساير پيشوايان دين مانند حضرت موسى بن جعفر و حضرت رضا- عليهماالسّلام- آثار و كتابهاى گرانبهايى كه محتويات آنها را از پيشوايان معصوم گرفته بودند، به يادگار گذاردند.

اين كتابها كه علوم و سخنان اهل بيت عليهم السلام در آنها گرد آمده بود، بوسيله دانشمندان شبيه تكثير شده و براى فهم معانى و حلّ معضلات آنها كلاسهايى به نام كلاسهاى حديث تشكيل مى‌شد و نسخه‌هاى آنها در كتابخانه‌هاى خصوصى و عمومى ايران و بغداد [3] فراوان بوده است.

اكنون پس از اين پيشگفتار فشرده، مى‌خواهيم با نويسندگان «كتب اربعه» آشنا شويم:

[1]. در اين زمينه به كتاب «تأسيس الشيعة الكرام لفنون الاسلام» و كتاب «الشيعه و فنون الاسلام» نگارشهاى علامه كبير مرحوم سيد حسن صدر مراجه بفرماييد.

[2]. اثر ارزنده مرحوم آقا بزرگ تهرانى.

[3]. مانند بيت الحكمه و كتابخانه شاپور در محل كرخ بغداد كه كتابخانه معروف شيعه بود و در سال 448 به وسيله طغرل بيك به آتش كشيده شد.