16- سمع و بصر در قرآن مجيد

سؤال‌

چرا در قرآن مجيد، در اين آيه كلمه «سمع» مفرد آورده شده، امّا كلمه «قلب» و «بصر» به صورت جمع استعمال شده است: «خَتَمَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَ عَلَى سَمْعِهِمْ وَ عَلَى ابْصَارِهِمْ غِشاوَة؛ خدا بر دل‌ها و گوش‌هاى آنان مهر نهاده؛ و بر چشمهايشان پرده‌اى افكنده شده!» [1] پاسخ‌

بعضى از مفسّران گفته‌اند «سمع» در اين‌جا به معناى مصدر است و هرگاه مصدر به كلمه‌اى اضافه شود، از آن معناى جمع و عموم استفاده مى‌شود و محتاج به جمع بستن آن كلمه نيست، ولى آن دو كلمه ديگر يعنى قلب و بصر به معناى اسمى «عضو خاص» استعمال شده، از اين جهت به صورت جمع آمده است.

بعضى ديگر از محقّقين علّت تفاوت اين دو تعبير را چنين بيان كرده‌اند كه هر فردى با قلب و فكر خود چيزهاى گوناگون را درك مى‌كند و همچنين با چشم، الوان، اشكال و اندازه‌ها را احساس مى‌كند و چون مدركات اين دو عضو متعدّد و فوق‌العاده متنوعند، از اين لحاظ گويا هر فردى از ما داراى قلب‌ها و چشم‌هاست،

[1]. سوره بقره، آيه 7.