خلاصه اين كه اگر نماز، نماز باشد در همه‌كس تأثير در برابر گناه خواهد گذارد.

گاهى اين تأثير بسيار نيرومند و زمانى كمتر است و اين با تفاوت گناهان و تفاوت نمازها تغيير پيدا مى‌كند، هر قدر نماز با روحتر و كاملتر باشد، اثر تربيتى و بازداشتن آن از گناه، نيرومندتر است.

گذشته از اين، نماز افراد نمازگزار را از بسيارى گناهان عملًا باز مى‌دارد و در عين حال زمينه را براى ترك گناهان ديگر آماده مى‌سازد، زيرا نمازگزار ناچار است كه براى صحّت و قبولى نماز، از بسيارى از گناهان اجتناب ورزد؛ مثلًا، يكى از شرايط نماز، مشروع بودن و مباح بودن تمام وسايلى است كه در نماز و مقدّمات آن مانند آب وضو و غسل و مكان و لباس نمازگزار، به كار مى‌رود. اين موضوع تدريجاً سبب مى‌شود كه گناهان بسيارى را ترك كند و در كار و كسب از هر نوع حرام اجتناب ورزد؛ زيرا بسيار مشكل است كه يك فرد تنها در امور مربوط به نماز، به حلال بودن آنها مقيّد شود شود و در موارد ديگر بى‌پروا باشد.

شاهد اين گفتار اين است: كسانى كه تارك نماز هستند، با ترك اين فريضه، بسيارى از فرايض ديگر مانند روزه، حج، زكات و خمس را ترك مى‌كنند و فرقى ميان حلال و حرام و پاك و ناپاك نمى‌گذارند، ولى برعكس كسانى كه لااقل صورتى از نماز را انجام‌مى دهند، طبعاً قسمتى از گناهان را به خاطر آن ترك مى‌كنند تا چه رسد به افرادى كه اين فريضه را به صورت كاملترى انجام مى‌دهند، آنان بيشتر گناهان و يا همه آن را ترك مى‌نمايند. [1] خلاصه: نماز در تمام «نمازگزاران» يك نوع اثر تربيتى خواهد گذارد-/ خواه اين اثر قوى و همه جانبه باشد يا ضعيف و كم فروغ-/ و اين بستگى به چگونگى برگزارى نماز و آداب و روح آن دارد.

[1]. الميزان، ج 16، ص 141.