نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 1 صفحه : 265
آنچه را كه شنيديد و بر طبق آن رفتار و
خداوند را اطاعت نمائيد.
و برخى گفتهاند: معناى آن اين است: گوش فرا دهيد نسبت بآنچه بر شما
تلاوت ميشود يعنى گوش فرا دهيد تا بشنويد.
و اين لفظ(وَ اسْمَعُوا)
ميتواند دلالت بر هر دو معنى داشته باشد زيرا كه آن دو منافات با يكديگر ندارند پس
مثل اينكه گفته شده: گوش فرا داريد تا بشنويد و پس از آن بپذيريد و پيروى كنيد و
جواب آنان با اين معنى مناسبت دارد.
(قالُوا: سَمِعْنا وَ عَصَيْنا ...)-
گفتند: شنيديم و نافرمانى كرديم.
و در آن دو قول است:
اول: اين گفتار را در حقيقت از روى استهزاء و تمسخر گفتند و منظور
اين است: گفتار تو را شنيديم و امر تو را نافرمانى كرديم.
دوم: آنان چنين گفتارى نداشتند و لكن عمل آنان مطابق با اين گفتار و
باصطلاح (زبان حال) آنان بود همانطور كه شاعر ميگويد:
«قالت
جناحاه لرجليه ألحقى»
دو بال آن بپاهايش گفتند: «ملحق شو، با اينكه بال سخن نميگويد.
و در اين جمله خداوند از خطاب عدول كرد و بصورت نقل از غائب بيان
نمود و اين روش متداول در ميان عرب است.
مرجع ضمير در «قالوا» كيست؟
برخى گفتهاند: ضمير به يهود زمان پيامبر اسلام بر ميگردد زيرا كه
آنان چنين سخنى گفتند و جمله بعدى «و اشربوا» داستان پيشينيان آنان است.
و بعضى گفتهاند: ضمير به يهود زمان موسى 7 بر ميگردد زيرا
كه آنان نافرمانى كرده و در برابر دستورات عصيان نشان دادند.
(وَ أُشْرِبُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ ...)-
داخل شد در دلهاى آنان محبت گوساله.
و علت اينكه از دوستى گوساله تعبير به «شرب» شده است نه به «اكل» اين
است كه آشاميدن آب در تمامى اعضاء راه پيدا كرده و بباطن آنها ميرسد و غذايى كه
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 1 صفحه : 265