دوّم: ارتباط اين آيه است با آيه بعدى باين نحو: كه چون موضوع كشتن و اختلاف روى داد ما دستور داديم: پاره از اعضاء گاو را بر بدن كشته بزنيد.

خطاب در آيه متوجه كيست؟

در آن دو احتمال است:

اوّل اينكه خطاب متوجّه مردمى است كه در عصر نبىّ اكرم بودند و در حقيقت مقصود پيشينيان و پدران و اجداد آنان است و اين عادت در عرب معمول است كه اولاد را بخطاب پدران خطاب مى‌كنند و همه طائف را بخطاب يك فرد مثلًا ميگويند:

بنو تميم چنين كردند در صورتى كه يكى از آنان كرده است و بنا بر اين احتمال مقصود از آيه چنين است است: بياد بياوريد هنگامى كه نفسى را كشتيد تا آخر.

دوّم: خطاب متوجه كسانى است كه در زمان موسى ميزيستند و بنا بر اين احتمال معناى آيه اين است: ما گفتيم بآنها اين جريان را، و گفته شده اسم مقتول عاميل است.

(فَادَّارَأْتُمْ فِيها ...)- پس اختلاف و نزاع كرديد در آن.

و در ضمير دو احتمال است:

اوّل: اينكه ضمير بنفس برميگردد يعنى در نفسى را كه كشتيد نزاع نموديد و هر كدام خويشتن را از اتّهام دور مى‌ساختيد و اين احتمال با ظاهر آيه سازگارتر است.

دوّم: اينكه ضمير بكشندگان بر ميگردد يعنى در قاتلين اختلاف و نزاع نموديد.

(وَ اللَّهُ مُخْرِجٌ ما كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ ...)- خداوند راز قتلى را كه پنهان مى‌كنيد آشكار مى‌سازد.

و گفته شده معناى آيه چنين است: آيه خطاب به يهوديان در زمان نبىّ اكرم است و خداوند آشكار مى‌سازد آنچه را كه شما پنهان مى‌كنيد از خبرهاى مهم، و آگاه است از عيوب شما و اسلاف شما با آنكه پنهان مى‌سازيد.