فنّ پى مى‌گيريم، تا چگونگى رشد و تحول اين حركت را دريابيم. سخن خود را مى‌توان به بررسى تحولات آينده اجتهاد،از زاويه فنّى و سپس هدف،تقسيم كرد. در بخش نخست، بايد ميزان تأثير انديشه ها و افكار معينى را بر اجتهاد، در جهت عمق و پيچيدگى و نيز چگونگى رشد آن در آينده، بررسى كرد.

البته مى‌توان بر اساس اهداف، در اين زاويه نيز، تغييراتى را مشاهده كرد، چه اين كه تغيير در هدف، تأثير خود را بر جوانب گوناگون اين حركت دارد، و مى‌توان با ارزيابى معقول و صحيح از اين واكنشها ، جهت گيريهاى آينده اجتهاد را بررسى كرد. گر چه بحث از عامل فنّى دلنشين و لذت بخش است، لكن مجال پى گيرى اين موضوع را براى غير متخصصان باقى نمى‌گذارد؛ لذا سخن را به عامل هدف اختصاص مى‌دهيم و بنيادهاى حركت اجتهاد معاصر و جهت گيريهاى آينده آن را از زاويه هدف و چگونگى تأثير آن بر كل اين حركت، بررسى خواهيم كرد:

هدف از حركت اجتهاد

فكر مى‌كنم همه ما، در اين كه هدف اجتهاد، همان تطبيق دادن تئورى اسلام با زندگى است،توافق داريم و چون بدون روشن شدن مشخصه ها و ابعاد اين تئورى، تطبيق آن ممكن نيست، پس بايد دو حوزه متفاوت تطبيق تئورى اسلام در زندگى را مشخص سازيم:

1. تطبيق اين تئورى در حوزه فردى و رفتارها و تصرفات شخصى.

2. تطبيق آن در حوزه اجتماعى و بناى جوامع انسانى،بر اساس آن در ابعاد مختلف اجتماعى، اقتصادى و سياسى.

آهنگ اجتهاد، گر چه در آغاز و در تحليل نظرى، هر دو جنبه را وجهه همت