ضرورت تحوّل در تلاش‌هاى فلسفى

به اين ترتيب، اين ضرورت احساس شد كه مى‌بايد بحث‌هاى تطبيقى انجام گيرد و موضع محكم و استوار فلسفه اسلامى در برابر فلسفه‌هاى ديگر روشن شود و جلو چنين توهّمى گرفته شود كه ديگر دوره حكمت اسلامى به پايان رسيده است و حالا نوبت فلسفه‌هاى جديد است. ولى متأسفانه در حوزه‌هاى علميه و كانون‌هاى دينى به واسطه شرايط خاصى كه حكم‌فرما بود و نيز محدوديت‌هايى كه در اثر فشارهاى رژيم سياسى پهلوى، اعمال مى‌گرديد، امكان اين‌گونه حركت‌هاى فكرى و نهضت‌هاى فرهنگى بسيار ضعيف بود تا اين‌كه مرحوم علاّمه طباطبايى(رحمه الله) تلاش ارزنده‌اى براى جهان اسلام انجام دادند و با آن دورانديشى خاصى كه داشتند اقدام به چنين تحولى ابتكارى نمودند كه به صورت كتاب «اصول فلسفه و روش رئاليسم» شكل گرفت‌؛ كتابى كه ويژگى‌هاى منحصر به فردى داشت، در آغاز اصرار بر اين بود كه مباحث جديد فلسفه غربى طرح گردد و مورد نقّادى و ارزيابى قرار گيرد ولى اين به تنهايى كفايت نمى‌كرد براى اين‌كه اولا به كندى و بطئ انجام مى‌گرفت و ثانياً نتايجش در يك محدوده خاص از اهل فن و كسانى كه تحصيلات بالايى در فلسفه داشتند آشكار مى‌گرديد و به همان جمع فضلا و فلاسفه اسلامى محدود مى‌گشت.

در حالى كه فلسفه‌هاى غربى به اشكال گوناگونى در ميان توده‌هاى مختلف مردم رواج پيدا كرده بود. از يك طرف از راه رُمان و داستان‌نويسى‌ها مطالب را به خورد مردم مى‌دادند. از سوى ديگر با