مباحث نخواهد داشت و مطالب مستقلى است كه از بديهيات و وجدانيات به دست مى‌آيد. چه اين‌كه در بحث‌هاى خداشناسى آنچه كه مبتنى بر فلسفه محض باشد مثل «برهان صديقين» هيچ ربطى به دانش‌هاى تجربى نخواهد داشت لذا تحول در هر كدام از اين علوم بر آن تأثيرى نمى‌گذارد چون كاملا استقلال دارند. مثل رياضيات كه چهار عمل اصلى‌اش با هيچ دانشى مرتبط نمى‌باشد و ساير علوم دگرگون شوند يا نشوند اين قواعد سر جاى خود هست و تحول پيدا نمى‌كند.

اين‌كه گاه گفته مى‌شود كه در امثال اين موارد هم تحوّل وجود دارد به اين نحو كه مفاهيم روشن‌ترى از آن به دست آوريم، يك نوع مسامحه است كه به كار مى‌رود چون بايد ديد كه تحوّل علم به چيست؟

ارتباط مفهومى و تحول

اين‌كه ما از يك شيئى مفهومى داشته باشيم بعد مفهوم ديگرى هم به آن ضميمه شود آيا اين يك تحوّل حساب مى‌شود براى آن مفهوم و تصور اوّل؟ نه، اين هيچ تحولى براى آن مفهوم نيست مثلا اگر خداى را به معناى «واجب الوجود» شناختيم و بعد «مدبّر بودن» هم بدان اضافه شد، مفهوم اول كامل‌تر نشده است بلكه ابتدا خدا را با يك مفهوم مى‌شناختيم و حالا با دو مفهوم مى‌شناسيم يعنى از نظر كمّى مفاهيمى افزوده شده و در نتيجه خدا را با دو مفهوم مى‌توانيم بيان كنيم يكى به عنوان واجب الوجود و ديگرى به عنوان مدبّر عالم، نه اين‌كه مفهوم اوّل يعنى واجب الوجود غنى‌تر شده است.