بي‏ترديد، سرگذشت پيشينيان، چراغ راه آيندگان است و آنچه اين امر مهم را ممکن مي‏سازد آن است كه پيام تاريخ دريافت شود و دل، عبرت پذيرد. بر اساس اين فرمايش علي علیه السلام ، بايد در سرگذشت پيشينيان تدبر کرد تا فهميد كه چه افرادي در اين دنيا زندگي انساني و شرافتمندانه‏اي داشتند، اما در ذلت و خواري فرو‌غلطيدند و به سرانجام بدي دچار شدند، و چه افرادي با رعايت آداب زندگي انساني عالي‏ترين مدارج كمال را طي کردند و سرفراز به بارگاه حق شتافتند و در مقام قرب الهي سكنا گزيدند. ازاين‏رو، بايد انسان آثار و اعمال گذشتگان را بررسي و مطالعه كند و بنگرد چه چيزهايي موجب مي‏شود كه مردمي، با عزت زندگي كنند يا به ذلت و خواري بيفتند؟ آن‏گاه آنچه را موجب سعادت مي‏شود، كسب، و از آنچه موجب بدبختي مي‏گردد، اجتناب کند، و به‌بيان‌ديگر، از گذشتگان عبرت آموزد؛ همان‏گونه كه قرآن كريم، بارها، ما را به اين نكتة مهم سفارش مي‏فرمايد: قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلُ؛[1] «بگو: در زمين سير كنيد و بنگريد عاقبت كساني كه قبل از شما بودند، چگونه بود».

ذكر برخي داستان‌هاي تاريخي در قرآن كريم براي عبرت‌گيري آيندگان و استفاده از آنها براي زندگي خودشان است. اکنون، ضرورت دارد با مطالعات تاريخي خود، حركت امروز خود را با تاريخ مشروطيت بسنجيم. دراين‌صورت، اگر به عوامل و گرايش‌هايي برخورديم كه به نهضت مشروطيت ضربه زدند و موجب زيان جامعه شدند، همان‌ها را نيز در زمان حاضر جست‌وجو کنيم؛ آيا