صرف مال در اين راه كارى شايان اهميت (= العقبة[1]) و نيك (=البر) قلمداد شده است. شخص رسول اكرمˆ نيز در اين زمينه بسيار مي‌كوشيدند، در حد توان برده آزاد مى‌كردند و پيروان خود را نيز بدين كار توصيه و امر مى‌فرمودند. واجب شدن آزادسازى بردگان در بعضى از موارد و مستحب دانستن اين كار در بسيارى از موارد ديگر، سبب شد كه نظام برده‌دارى به تدريج از جهان اسلام رخت بر بندد.

شكى نيست كه آزادسازى بردگان نيز سخت مورد تأكيد اسلام بوده و در آيات متعدد قرآنى به آزادسازى بردگان توصيه شده است: صرف كردن مال در راه آزاد ساختن بردگان (و فى الرقاب) يكى از كارهاى نيك به‌شمار مي‌رود.[2] آزادسازى برده (= فك رقبة) يكى از كارهاى مشكل (= العقبة) معرفى شده است و کساني كه بدين كار دشوار و امر خطير اقدام نمى‌كنند مورد نکوهش قرار مي‌گيرند.[3]

در بعضى از آيات ديگر آزادسازى بردگان به عنوان كفارة پاره‌اى از گناهان واجب دانسته شده است. چنان‌که آزادسازى بردة مؤمن (= تحرير رقبة مؤمنة) كفارة قتل خطا محسوب مي‌شود؛[4]قبة)، به ترتيب كفارة «حنث»، «قسم»،[5] و «ظهار»،[6] به‌شمار مى‌آيد. اضافه بر اين سه مورد كه در قرآن كريم آمده است، به موجب روايات، آزاد کردن برده كفارة بعضى از گناهان ديگر مانند افطار عمدي روزة واجب است.[7]