ديدگاه اسلام در مورد آن چيست؟ چون گاهى ما مى‌خواهيم بحث فلسفى بكنيم و بگوييم از نظر فلسفى چنين مسأله‌اى صحيح است يا نه، كه اين، به اصطلاح، يك بحث برون دينى است و بايد با دليل عقلى به آن پاسخ دهيم؛ اما يك بار مى‌خواهيم ببينيم قرآن در اين زمينه چه مى‌گويد و مسأله را با استفاده از دليل نقلى پاسخ دهيم، كه اين، به اصطلاح، يك بحث درون دينى است. آن بحث برون دينى را بايد در جاى خودش و در محافل آكادميك و علمى دنبال كرد. ما فعلا در اين‌جا به تناسب نوع مخاطبانمان كه از همه اقشار در ميان آنها هستند، مى‌خواهيم بحث درون دينى انجام دهيم و نظر قرآن را در اين باره جويا شويم. براى اين كار نيز از راه بررسى كاربرد واژه «حق» در قرآن وارد مى‌شويم.

7. نفى پلوراليسم با استفاده از مفهوم «حق» در قرآن

يكى از موارد كاربرد واژه «حق» در قرآن، مربوط به همين مسأله، يعنى پلوراليسم دينى، مى‌شود. قرآن در اين باره مى‌فرمايد: أَفَمَنْ يَهْدِى إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لاَيَهِدِّى إِلاَّ أَنْ يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُون[1]؛ پس آيا كسى كه به سوى حق رهبرى مى‌كند سزاوارتر است مورد پيروى قرار گيرد يا كسى كه راه نمى‌يابد مگر آن كه هدايت شود؟ شما را چه شده، چگونه داورى مى‌كنيد؟ مفاد اين آيه اين است كه در عالم حقّى هست و كسانى نيز هستند كه به اين حق هدايت مى‌كنند و كسان ديگرى نيز وجود دارند كه ائمه ضلال هستند، پيشوايان گمراهى و باطلند و مردم را به سوى گمراهى دعوت مى‌كنند، اينها حق را نمى‌شناسند، بلكه خود نيازمند آنند كه حق به آنان شناسانده شود و خودشان آن را نمى‌فهمند و توان شناخت حقيقت را ندارند و يا عقل خود را در اين زمينه درست به كار نگرفته‌اند. آيا پيروى از كسانى كه هم حق را شناخته‌اند و ديگران را هم به سوى حق دعوت مى‌كنند، صحيح‌تر است يا پيروى از كسانى كه حق را نمى‌شناسند و چه بسا خودشان نيز معترفند كه ما حق را نمى‌شناسيم و يا گاهى ادعا مى‌كنند كه اصلا حق، شناختنى نيست؟ شما مى‌خواهيد از چه كسانى پيروى كنيد؟ از كسانى كه حق را شناخته‌اند و شما را به سوى آن دعوت مى‌كنند يا كسانى كه خودشان هم مى‌گويند ما حق را نمى‌شناسيم؟ فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُون. قرآن اين جا عقل انسان را به قضاوت مى‌طلبد و مى‌گويد اى انسان‌هاى عاقل، شما چه نظر مى‌دهيد؟ آيا مى‌گوييد از كسى كه خودش حق را شناخته بايد پيروى كرد يا