را از غذاهاى پاكيزه و طيّب قرار داديم و او را بر بسيارى از مخلوقات برترى بخشيديم. با توجه به ابتداى آيه فوق (لقد كرّمنا بنى‌آدم)، اين كرامت، كرامتى تكوينى و موهبتى الهى است كه مثلا از جمله آثارش اين است كه انسان مى‌تواند هم در خشكى و هم در دريا حركت نمايد. در گذشته از مركب‌هاى ساده مانند: اسب، شتر و قاطر براى حركت در خشكى استفاده مى‌كرد و امروزه با قدرت فكرى كه خدا به انسان بخشيده است، از خودروها، هواپيماها و سفينه‌هاى فضايى بهره مى‌برد. در گذشته از كِشتى‌هاى بادى براى حركت در درياها استفاده مى‌نمود و امروزه عظيم‌ترين كِشتى‌ها و اقيانوس‌پيماها در اختيار بشر است. در گذشته از ابزارهاى ساده و نيروى بدنى استفاده مى‌كرد، ولى امروزه در سايه پيشرفت‌هاى علمى و فنّى، از ابزارها و وسايل بسيار پيشرفته استفاده مى‌نمايد. اين‌ها همه، راه‌هاى برترى انسان بر حيوانات و ساير موجودات است و اين تفوق و برترى، هم در گذشته و هم امروزه براى بشر وجود دارد و چنين چيزى مقتضاى «كرامت» انسان است.

اما آيا اين كرامت، يك كرامت مطلق است؟ آيا به اين عنوان كه انسان داراى چنين كرامت و برترى نسبت به ساير موجودات است، نبايد مجازاتى نسبت به او صورت پذيرد؟! آيا چنان‌چه انسان از مسير هدايت و تكامل خارج گردد و مرتكب هزاران جنايت گردد، نبايد رفتار خشونت‌آميزى نسبت به او صورت پذيرد؟! به نظر ما هيچ‌گاه چنين ملازمه‌اى وجود ندارد. خداى متعال بر انسان منت گذاشت و توان استفاده از نعمت‌هاى فراوان را بدو بخشيد. چنين امرى شكر و سپاس انسان را مى‌طلبد. ظاهر اين آيه شريفه اين است كه در مقام بيان برترى قوا و استعدادهاى وجودى انسان نسبت به ساير موجودات است نه اين كه بخواهد حقى را براى انسان اثبات نمايد؛ بلكه حتى به عكس، در صدد بيان اين نكته است كه ما نعمت‌هاى بى‌شمارى را در اختيار انسان قرار داديم و بشر در مقابل مى‌بايد وظيفه بندگى خويش را انجام دهد. بر فرض هم كه از اين كرامتى كه به انسان بخشيده شده است بتوان يك «حق قانونى» براى انسان استنباط نمود، ولى به هيچ وجه، به اين معنا نيست با ارتكاب هر جنايتى، هم‌چنان حرمتش محفوظ باشد. گاهى انسان با رفتار اختيارى خويش از هر حيوانى پست‌تر مى‌گردد؛ از جمله اينان، كسانى هستند در مقام سوء استفاده از آيات آسمانى برمى‌آيند: هُوَ الَّذِى أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَبَ مِنْهُ ءَايَتٌ مُحْكَمَتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَبِ وَ أُخَرُ مُتَشَبِهَتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِى قُلُوبِهِم زَيغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَبَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَ مَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَ الرَّسِخُونَ فِى