پلوراليسم دينى و معرفتى

پرسش:

پلوراليسم دينى و معرفتى يعنى چه؟ و سر منشأ تفكر پلوراليسم و التقاط در حوزه انديشه دينى كدام‌است؟

پاسخ: واژه پلوراليسم[1] در مغرب زمين كاربردهاى گوناگونى‌دارد: در سياست، فلسفه اخلاق، دين‌شناسى يا فلسفه دين، هنر و... به كار مى‌رود. پلوراليسم پديده‌اى كاملا غربى و نگرشى برخاسته از فرهنگ مغرب زمين است كه مبتنى بر بنيان‌هايى ويژه است كه چون بناى ما در اين پاسخ‌ها بر اختصار است از بررسى و تبيين آن ريشه‌ها و نقدهايى كه بر آنها و بر رو بناهاى آن وارد است صرف نظر مى‌كنيم.[2] از طرفى چون ارائه تعريفى دقيق و جامع الاطراف از پلوراليسم چه در حوزه معرفت و شناخت و چه در حوزه دين، نيازمند انجام بررسى‌هاى فوق و نقل پيشينه تاريخى پلوراليسم است، باز به دليل پرهيز از اطاله از آن مى‌گذريم و تنها با زبانى ساده و گويا در مورد اين پديده و پديده التقاط به توضيح مى‌پردازيم:

پلوراليسم دينى و معرفتى يعنى آن كه، اگر چه حقيقت واحدى وجود دارد كه ثابت و مطلق است[3] ولى هيچ انسانى حتى پيامبران را ياراى دستيابى كامل به آن نيست، هر كسى تنها بخشى از حقيقت را مى‌تواند بشناسد و بنابراين هر مكتبى قسمتى از حق را در اختيار دارد، و كس يا مكتبى حق ندارد از شناخت مطلق حقيقت سخن گويد‌؛ و به اصطلاح برداشت خود را مطلق كند و يا از اعتقاد يقينى ـ كه معنايش نفى درستى

1. Pluralism