«اذن الهى»، شرط لازم براى مجرى قانون

پرسش:

چرا از ديدگاه اسلام مجريان قانون بايد مأذون از سوى خدا باشند؟

پاسخ: ضرورت قانون و حكومت از امور بديهى و پذيرفته شده توسط عمده انديشمندان و نظريه‌پردازان سياسى است و مى‌دانيم كه قانون براى اجرا، نياز به مجريانى توانمند و مقتدر دارد. توانائى و قدرت لازمه هر حكومتى است امّا اينكه منشأ قدرت چيست و بر چه اساسى افرادى از قدرت و اقتدار كافى جهت اجرا و ضمانت قوانين و مقابله با تخلفات برخوردار مى‌گردند و به طور كلّى ملاك مشروعيت حكومت، دولت و متصديان و كارگزاران حكومتى چيست، از سوى مكتب‌هاى گوناگون سياسى و حقوقى پاسخ‌هاى متفاوتى به آن داده شده است.

در برخى مكان‌ها و دوره‌ها اين قدرت با قهر و غلبه گروهى بر ديگران حاصل شده و همين را ملاك مشروعيت قدرت خود دانسته‌اند و برخى ديگر قدرت را به صورت وراثتى از پدران خود به ارث مى‌برده‌اند ولى اين شيوه‌ها در دنياى امروز قابل قبول نيست و به قدرت و حكومت، مشروعيت نمى‌بخشد.

پاسخى كه تقريباً در فرهنگ رائج و عمومى امروز دنيا بر آن اتفاق نظر است اين است كه قدرت را مردم به دستگاههاى حكومتى و رئيس حكومت مى‌بخشند و اين قدرت تنها از مسير اراده و خواست عمومى مردم به فرد واگذار مى‌شود. قدرت يعنى مقبوليت مردمى و نفوذ اجتماعى. پس كسى كه متصدى اجراى قوانين است بايد مورد پذيرش مردم باشد.

در اين نظريه مشروعيت به مقبوليت و پذيرش مردمى معنا شده است در صورتى كه مقبوليت غير از مشروعيت است و اشكالات اساسى بر اين نظريه وارد است كه قابل دفع نيست لذا منشاء اعتبار حكومت نمى‌تواند پذيرش مردم باشد. البته مسأله مشاركت و گزينش مسؤولين از سوى مردم و توافق عمومى بر سر اين موضوع نه تنها از ديرباز از