قبل از انقلاب اسلامى برخى از افراد مسلمان و متديّن اما متحجّر كج انديش چنين رويكردى به حكومت داشتند و معتقد بودند تا ظهور حضرت ولى عصر (عجل الله تعالى فرجه الشريف) شرايط و زمينه‌هاى انقلاب فراهم نمى‌گردد و تا وقتى افراد صالح و شايسته‌اى چون سلمان فارسى براى تصدّى همه پست‌هاى حكومتى تربيت نشوند نبايد دست به انقلاب زد. كوچكترين ايراد و اشكالى كه بر اين نگرش وارد مى‌شود اين است كه هيچ گاه آن ايده عملى نخواهد شد و چون هيچ اقدام و حركتى براى تغيير حكومت و ايجاد حكومت اسلامى و اقامه عدل و داد انجام نمى‌گيرد همواره فساد و تباهى در جامعه بيشتر وبيشتر مى‌گردد و گذشته از تحولات مثبت اجتماعى و سياسى، زمينه تحوّلات مثبت اخلاقى و ارزشى نيز كاملا مسدود مى‌گردد.

رويكرد تشكيكى اسلام در ارزشگذارى و وضع تكاليف

بر خلاف نظام ارزشىِ تك مرحله‌اى و تك بُعدى فوق، اسلام مثل پاره‌اى از نظامهاى ديگر، چه براى رفتار شخصى و فردى و چه براى تحولات اجتماعى و سياسى، مراتب گوناگون و طرحهاى متفاوت ارائه كرده است. در درجه اول يك طرح ايده‌آل ارائه مى‌شود و پس از آن طرح‌هايى با رتبه و امتيازات و شرايط كمتر‌؛ و در نهايت طرح‌هاى اضطرارى، مثلا در اسلام براى انسان مكلف واجب شده است كه نماز را با همه شرايط، اجزاء و مقدماتش بجا آورد، اما اين حكم در همه شرايط و وضعيتهاى استثنايى و اضطرارى كه براى انسان پيش مى‌آيد ثابت نمى‌ماند. اسلام رويكرد «همه يا هيچ» را نمى‌پذيرد و نگرش رتبه‌اى و پلكانى دارد، در مثال فوق، فرموده است اگر قدرت بر وضو ندارى با تيمم نماز بخوان، اگر نمى‌توانى ايستاده بخوانى، نشسته نماز بخوان، و اگر نشسته نمى‌توانى نماز بخوانى خوابيده نماز بخوان، و در شرايط وخيم و خطرناك نمازى متناسب با آن وضعيت و حالت.

غرض اين است كه در نظام ارزشگذارى اسلام، از نظر كيفيت و كميت، براى وظايف سياسى، اجتماعى و شرعى مراتبى در نظر گرفته شده است كه هر يك متناسب با قابليت خود، سطحى از ارزش را دارد.