گفتار چهارم

اعتبارى يا حقيقى بودن ارزش‌هاى اخلاقى

نفى ادراك عقلى

در جلسات قبل گفتيم كه عده‌اي از متفكران غربى گمان مي‌كنند كه اساساً در انسان قوه درك كننده مستقلى به نام عقل وجود ندارد؛ كه به آنان تجربه گرا گفته مي‌شود. عده ديگرى مي‌پندارند عقل داراى احكام نظرى است كه آنها را از تجربه‌هاى عينى به دست مي‌آورد، و اما احكام تكليفى (دستورى) مانند بايد و نبايدها، وجوب و عدم وجوب، حسن و قبح افعال و امثال اينها (قضايايى كه به بايدها و نبايدها ختم مي‌شوند) ناشى از احساسات و رغبت‌هاى شخصى است كه احياناً عده زيادى در آنها اشتراك دارند و گاهى آن را عقل عملىِ حاكم در افعال (بايدها و نبايدها) مي‌نامند. هم چنين گروه‌هاى ديگرى با عقايد فلسفى مختلف وجود دارند.

واضح است كه بحث كامل در مورد اين مسايل احتياج به مجالى وسيع‌تر دارد و ما كه با تنگناى وقت روبه رو هستيم، به طور فشرده به اين مباحث اشاره مي‌كنيم و مهم‌ترين مسايل مربوط به بحث را يادآور مي‌شويم.

بررسى نفى و اثبات ادراك عقلى

اما كسانى كه قايل به اين هستند كه انسان داراى قوه‌اي به نام عقل نيست،