اما اگر سرزمينى كه از مركز اسلام دور است، احتياج به حكم خاصى پيدا كرد و از طرفى برايش ممكن نبود كه با مركز اسلام اتصال برقرار كند در اين حالت مي‌تواند به خاطر آن ضرورت، حكم خاص را اجرا كند و همان طور كه مي‌دانيد: اَلضَّروُرَاتُ تُبِيحُ الْمَحْظُورَاتِ.[1]

چگونگى تعيين ولىّ فقيه

مسأله ديگرى كه به بحث ولايت فقيه مربوط مي‌شود اين است كه اين چنين فردى چگونه تعيين مي‌شود؟ زيرا پس از آن كه گفتيم اصل بر اين است كه حاكم اسلام يك نفر باشد طبيعتاً اين بحث مطرح مي‌شود كه اين يك نفر چگونه از ميان فقهاى متعددى كه در هر زمان وجود دارند، مشخص مي‌شود؟ پاسخ اين است كه راه حل چنين مسايلى، روش عقلايى است.

توضيح اين كه: با صرف نظر از مسأله ولايت و حكومت، مي‌دانيم كه شيعه در طى قرون گذشته از مراجع دينى مشخصى تقليد مي‌كرده است. راه تعيين اين مراجع به اين صورت بوده است كه مقلدان به دنبال بيّنه و اهل خبره بوده‌اند و اگر خبرگان در مورد اعلم و اصلح بودن شخصى به توافق مي‌رسيدند، از همان شخص تقليد مي‌كردند. اما از آن جا كه اين مراجعه به صورت غير رسمى و نامنظم بوده است، شيعيان به همان اهل خبره محل يا سرزمين خويش رجوع مي‌كرده‌اند و اهتمامى به نظر خواهى از تمام خبرگان در همه سرزمين‌هاى تشيع نداشته‌اند. هركسى به عالم و معتمد محل خويش رجوع مي‌كرده و به شهادت او براى تعيين مرجع اكتفا