responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : شرح برهان شفا نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی    جلد : 1  صفحه : 79

بَعدُ. و الثّاني تصوُّرُ القول الّذي يتقدّمه في المرتبة. و الثالثُ تصديقُ القول الّذي يتقدّمُ عليه في المرتبة. فيتبع هذه الثلاثةَ المعلوماتِ تصديقٌ بالمطلوب. و سواءٌ جعلتَ القول الّذي يتقدّم عليه بالمرتبة قياساً أو استقراءً أو تمثيلاً او ضميراً أو غيرَ ذلك، فلابدّ من مقدّمة أو مقدّمات يحصل العلم بها من وجهين: من جهة التصوّر أوّلا و التّصديق ثانياً، حتّي يكتسبَ بها تصديقٌ لم يَكُنْ.

ترجمه

و امّا تصديق اكتسابي، مسبوق به سه معلوم است: اوّل) تصور مطلوب گرچه هنوز بدان تصديق نشده است. دوّم) تصور قولي كه از نظر مرتبه متقدم بر تصديقِ مطلوب است. سوم) تصديق قولي كه از نظر مرتبه متقدم بر تصديق مطلوب است. در پي اين سه معلوم، تصديق به مطلوب حاصل مي‌شود.

و قولي كه متقدّم بر مطلوب است، خواه قياس باشد يا استقراء، يا تمثيل يا قياس ضمير و يا غير اينها، به هرحال داراي مقدمه يا مقدماتي است كه علم بدانها نيز از دو حيث ضروري است: از جهت تصوّر در مرحله اول و از جهت تصديق در مرحله بعدي، تا پس از همه اين علوم قبلي، تصديق جديدي حاصل شود.

 

معلومات قبلي در تصديق مُكتَسَب

تصديق مكتسب از راه دليل به دست مي‌آيد و هر دليلي مشتمل بر مقدمات و نتيجه‌اي است، خود نتيجه و نيز هر يك از مقدمات به عنوان يك قضيه، مستلزم سه تصور است: تصوّر موضوع يا مقدّم، تصوّر محمول يا تالي، و تصوّر نسبت.

   مراد از تصور مطلوب، تصوّر اجزاي نتيجه (موضوع و محمول و نسبت) بدون حكم ايجابي يا سلبي است مثلا وقتي مي‌گوييم: «العالم متغيّر و كل متغيّر حادث فالعالم حادث» مراد از تصوّر مطلوب، تصوّر «حدوث العالم» است قبل از اينكه حكم سلبي و يا ايجابي در مورد آن داشته باشيم، در هر يك از صغري و كبري نيز همين تصوّرات سه‌گانه و سپس تصديق به آنها وجود دارد. شيخ(رحمه الله) در اينجا مجموع صغري و كبري را يك قول به حساب آورده، مي‌فرمايد كه قبل از نتيجه بايستي تصوّر و تصديقِ اين قول محقق شود. به طور كلي تصديق به مطلوب، متوقف بر تصوّر مطلوب و تصوّر مقدمات و تصديق به مقدمات است.

نام کتاب : شرح برهان شفا نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی    جلد : 1  صفحه : 79
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست