responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : شرح برهان شفا نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی    جلد : 1  صفحه : 323

 

الفصل الثاني عشر

في مبدأ البرهان

و مبدأُ البرهان يقال علي وجهين: فيقال مبدأُ البرهان بحسب العلم مطلقاً، و يقال مبدأ البرهان بحسب علم مّا. و مبدأُ البرهان بحسب العلم مطلقاً هو مقدمةٌ غيرُ ذاتِ وسط علي الإطلاق، أَيْ ليس من شأنها أَن يتعلّقَ بيانُ نسبة محمولها إلي موضوعها ـ كانت إيجاباً أو سلباً ـ بحدٍّ أوسطَ، فتكون مقدّمةٌ اُخري أقدمَ منها و قبلَها. و مبدأُ البرهان بحسب علم مّا يجوزُ أَن يكون ذا وسط في نفسه، لكنّه يوضع في ذالك العلم وضعاً و لا يكون له في مرتبته في ذلك العلم وسطٌ، بل إمّا أن يكون وسطُه في علم قبلَه أو معه، أو يكون وسطُه في ذلك العلمِ بعدَ تلك المرتبةِ كما ستعرف الحالَ فيه.

 

فصل دوازدهم

مبدأ برهان

مبدأ برهان به دو گونه گفته مي‌شود: گاهي مراد از آن، مبدئي است كه به طور كلي براي همه علوم، مبدأ شمرده مي‌شود و گاهي مراد از آن، مبدأ برهان به حسب يك علم خاص است. و مبدئي كه به طور مطلق براي همه دانشها مبدأ است، مقدمه‌اي است كه اصلا داراي حدّ وسط نيست، يعني به گونه‌اي است كه نسبت محمول آن به موضوعش ـ چه ايجابي باشد و چه سلبي ـ حدّوسطي ندارد كه لازمه‌اش وجود مقدمه ديگري مقدّم بر آن باشد. و آنچه كه نسبت به يك علم خاصّ، مبدأ برهان محسوب مي‌شود في نفسه ممكن است داراي حد وسط باشد. امّا در آن علم به عنوان اصل موضوع، تلقي مي‌شود و در مرتبه خود در آن علم، حدّوسطي ندارد، بلكه حدّ وسط آن يا در علمي پيش از آن و يا در علمي هم‌رديف آن و يا در خود همين علم در مرتبه بعد است، چنانكه بزودي خواهي دانست.

متن

و كلا القسمينِ من مبدأِ البرهان، و يتّفقان في أَنَّ كلَّ واحد منهما أحدُ طرفي النقيض

نام کتاب : شرح برهان شفا نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی    جلد : 1  صفحه : 323
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست