responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : شرح برهان شفا نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی    جلد : 1  صفحه : 294

ممكني ـ چنانكه قبلا دانسته شد و بعداً نيز معلوم خواهد شد ـ گاهي به وسيله سببي واجب مي‌شود و اين سبب، سبب تعيين كننده است.

همين‌طور اين امر ممكني كه ما پيرامون آن سخن مي‌گوييم، امري نيست كه همواره در حالت امكان بماند و واحب نشود، بلكه گاهي واجب مي‌شود و در نتيجه آن تركيبي كه جسم را حيوان مي‌كند ضروري مي‌شود و در اين صورت، جسم حيوان مي‌شود و اين حيوان، انسان مي‌شود. پس انسان به‌گونه‌اي است كه بجز جسمي كه حيوان است بر آن حمل نمي‌شود. پس نخست «حيوان» داراي جسميت است و سپس «انسان» (به توسط حيوان، متّصف به جسميت مي‌شود).

 

بيان ديگر براي عليّتِ جنس قريب نسبت به جنس بعيد

شيخ(رحمه الله) با عبارت «و الجسم الّذي يحمل عليه...» به بيان ديگري اثبات مي‌كند كه حيوان نسبت به جسم، عليّت دارد. و آن اين است: جسم چون جنس است نسبت به همه صور بعدي ـ مثلا صورت ناطقيت ـ رابطه امكاني دارد نه رابطه ضرورت. و اگر بخواهد بر انسان مثلا حمل شود بايد اين رابطه امكاني تبديل به رابطه ضرورت شده باشد يعني جسم بالفعل داراي صورت انساني شده باشد و اين، وقتي است كه سببي، آن رابطه امكاني را ضروري كرده باشد و اين سبب، چيزي جز حيوانيت نيست. يعيني چون خودش سبب اين ضرورت نيست، پس بايد از جانب غير پيدا شود و اين عامل همان حيوانيت است.

   حيوانيت است كه تعيين مي‌كند كه آيا آنچه ممكن بود در جسم پديد آيد به وجود آمده يا نه؟ پس واسطه تحقق و فعليت و ضرورت جسميت در انسان، حيوانيت است. لذا جنس قريب از اين حيث نيز نسبت به جنس بعيد، علّيت و وساطت دارد.

متن

و بعد هذا كلِّه، فليكن الجسمُ المحمولُ علي الإنسان علّةً لوجود الحيوان، و ليس ذلك مانعاً ـ علي ما علمت ـ أن يكون الحيوان علّةً لوجود الجسم للأنسان. فربما وصل المعلول إلي الشيء قبلَ علّته بالذّات، فكان سبباً لعلّته عنده، إذا لم يكن وجودُ العلّة في نفسها و وجودها لذلك الشيء واحداً، مثل وجود العرض في نفسه و وجوده في موضوعه فإنّ العلّةَ فيهما واحد; و ليس كذلك حال الجسم و الإنسان،

نام کتاب : شرح برهان شفا نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی    جلد : 1  صفحه : 294
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست