گفتار شانزدهم

(چيستي و نقش سازنده اميد به خدا)

مفهوم رجا و جايگاه آن با توجه به نظام اسباب و مسببات

مناجات راجين و اميدواران چهارمين مناجات از مناجات‌هاي خمس‌عشر است که امام سجاد(عليه السلام) در آن، اميد به خداوند و رحمت بي‌انتهاي او را به تصوير مي‌کشند. بي‌شک کساني که بار گناه بر دوششان سنگيني مي‌‌کند و پشيماني و ترس از عذاب الاهي سينه‌شان را سنگين ساخته، لازم است که اين مناجات شريف را با توجه بخوانند تا اميدوار به رحمت و مغفرت الاهي گردند و با نور اميد به خداوند، درصدد جبران کوتاهي‌ها و گناهان و حرکت در مسير تعالي و کمال برآيند. «رجا» به معناي انتظار حصول خير است.[1] وقتي انسان گمان دارد که در آينده نعمتي نصيب او مي‌شود و از آن بهره‌مند مي‌گردد، احساس خوب و حالت مطلوب و شيريني به وي دست‌ مي‌دهد که ما آن را «رجا» و «اميد» مي‌ناميم. در رجا، همانند خوف، دو ويژگي وجود دارد. يکي توجه به آينده است، و ازاين‌روي اميد به گذشته تعلق نمي‌گيرد. دوم آنکه منشأ اصلي اميد و رجا نيز لذت و شيرين‌کامي است که براي انسان حاصل مي‌‌شود و بالعرض به چيزهاي ديگر نيز نسبت داده مي‌شود. به‌عنوان نمونه، هنگامي که به کسي توجه مي‌کند و اميد